چکیده:
چکیده موضوع آب در آسیای مرکزی که سیاست های توسعه اقتصادی شوروی سابق آن را برجسته تر کرده است، در کنار دیگر چالش های میان کشورهای آسیای مرکزی مطرح است. ناتوانی کشورهای آسیای مرکزی در حل این مشکل، زمینه را برای دخالت کشورهای دیگرفراهم کرده است. وابستگی پنج جمهوری به منبعی واحد در توسعه اقتصادی، حل مسئله را دشوارتر کرده است. مساله، مرز آبی و کنترل بر آن نیست که با قراردادی دو جانبه بر طرف شود، بلکه وابستگی به منبعی است که مدیریت یک کشور بر آن و استفاده یک جانبه، برای دیگر کشورها ناامنی پدید می آورد. در این ناحیه تنش های آبی بیشتر در مورد منابع آبی رودخانه ای است. با این وضعیت عامل آب چه تاثیری بر روابط کشورهای آسیای مرکزی دارد؟ این مقاله با استفاده از روش تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نشان داده است که منابع آبی و رقابت کشورهای آسیای مرکزی برای دسترسی و بهره برداری بیشتر سبب تنش در روابط این کشورها شده است.موضوع آب در آسیای مرکزی که سیاسـت هـای توسـعه اقتصـادی شـوروی سـابق آن را برجسته تر کرده است ، در کنار دیگرچالش های میان کشـورهای آسـیای مرکـزی مطـرح است . ناتوانی کشورهای آسـیای مرکـزی در حـل ایـن مشـکل ، زمینـه را بـرای دخالـت کشورهای دیگرفراهم کرده است . وابستگی پنج جمهـوری بـه منبعـی واحـد در توسـعه اقتصادی ، حل مسئله را دشوارتر کرده است . مساله ، مرز آبی و کنترل بر آن نیست که با قراردادی دو جانبه بر طرف شود، بلکه وابستگی به منبعی است که مدیریت یـک کشـور بر آن و استفاده یک جانبه ، برای دیگر کشورها ناامنی پدید می آورد. در این ناحیه تنش - های آبی بیشتر در مورد منابع آبی رودخانه ای است . با این وضعیت عامل آب چه تاثیری بر روابط کشورهای آسیای مرکزی دارد؟ این مقاله با استفاده از روش تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نشان داده است که منابع آبی و رقابـت کشـورهای آسـیای مرکـزی برای دسترسی و بهره برداری بیشتر سبب تنش در روابط این کشورها شده است .
خلاصه ماشینی:
"ایـن شـیوه تقسیم آب توسط مسکو، مورد حمایت کشورهای پایین دست منابع آب بود، درحـالی کـه در این دوره ، نگه داری و هزینه ساخت سدها بر عهده حکومت مرکزی بود (٢٠٠٤,Spoor) تنش های آبی در میان جمهوری های آسیای مرکزی پس از فروپاشی اتحاد، مرزهای میان جمهوری ها جنبه بین المللی و منابع آبی رودخانه ای جنبه فرامرزی پیدا کردند.
تلاش ها برای حل این مشـکل از راه افزایش تولید انرژی برق آبی در زمستان ، به تنش های سیاسی بـا کشـورهای پـایین - دست منجر شد و آب را هم به یک هدف و هم یک ابزار در روابط میان کشورهای آسیای ، مرکزی تبدیل کرد.
اقازصجـامدلـی به بعد استراتژی توسعه بخش انرژی ٢٠٠٦-٢٠١٥ مورد توجه قرار گرفت (٢٠٠٩١٠,Klaus) این جمهوری نسبت به همسایه های خـود کمتـرین منـابع معـدنی را دارد، در حـالی کـه بیشترین منابع آبی را در آسیای مرکزی دارد.
٨٧ درصد واردات تاجیکستان از طریق اتوبان های ترانزیتی و ٩٢ درصد صـادرات از طریق راه آهن صورت می گیرد و این خط های ارتباطی بیشتر از مرز ازبکستان مـی گـذرد (Makhmedov& Tavarov, 2011: 10) ازبکستان برای جلوگیری از ساخت سد راغون در کنار تهدید نظامی بـه ایـن ابزارهـا متوسل شده است : جلوگیری از انتقال برق ترکمنستان به تاجیکستان ، کاهش انتقال گاز به تاجیکستان و افزایش قیمت آن ، بستن خطوط حمل ونقل ریلـی و سـازماندهی تجمـع ازبـک هـا در نـواحی مـرزی علیـه آلـودگی محـیط زیسـت ناشـی از کارخانـه آلومینیـوم تاجیکستان ."