چکیده:
تحلیل و بررسی راهبرد امنیتی کشورها در نظام بین الملل همواره از دغدغه های دانشمندان سیاست بین الملل بوده است. یکی از نظریه های مطرح جهت تحلیل راهبرد امنیتی کشورها نظریه نوواقع گرایی کنت والتز است که از جنبه ای ساختاری و سیستمیک به این موضوع می پردازد. البته در گذر زمان محققان مختلفی به تعدیل وتقویت نظریه والتز پرداخته اند تا چارچوبی تحلیلی برای بررسی تطبیقی راهبرد امنیتی کشورها در دوره های مختلف یا در مقایسه با یکدیگر ارائه نمایند. نویسندگان در این مقاله قصد دارند با بهرهگیری از مدل تعدیل شده برت هنسن و پیتر تافت و آندرس ویول به بررسی راهبرد امنیتی ایران در مقابل تحرکات ژئوپلیتیکی آمریکا در خاورمیانه پس از یازدهم سپتامبر بپردازند. نگاهی اجمالی به راهبرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران حاکی از آن است که راهبرد امنیتی این کشور در قبال حمله آمریکا به افغانستان ترکیبی از دنباله روی و موازنه نرم بوده در حالی که در اشغال عراق توسط آمریکا، موازنه نرم و در بحران کنونی سوریه، موازنه سخت وجه غالب راهبرد امنیتی ایران بوده است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله چنین است: راهبردهای امنیتی مختلف ایران در مقابل تحرکات ژئوپلیتیکی آمریکا در منطقه خاورمیانه را چگونه میتوان تبیین نمود؟ دوره زمانی این پژوهش پس از یازده سپتامبر 2001 بوده و سه واقعه حمله امریکا به افغانستان، اشغال عراق و تحرکات آمریکا در سوریه مورد توجه قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که امنیت نسبی و ایدئولوژی نسبی متغیرهای مستقلی میباشند که با بهره گیری تلفیقی از آنها میتوان راهبرد امنیتی ایران در وقایع فوق را تبیین نمود.تحلیل و بررسی راهبرد امنیتی کشورها در نظام بین الملل همـواره از دغدغـه هـای دانشـمندان سیاست بین الملل بوده است . یکی از نظریه های مطرح جهت تحلیـل راهبـرد امنیتـی کشـورها نظریه نوواقع گرایی کنت والتز است که از جنبه ای ساختاری و سیستمیک به این موضـوع مـی پردازد. البته در گذر زمان محققان مختلفی بـه تعـدیل وتقویـت نظریـه والتـز پرداختـه انـد تـا چارچوبی تحلیلی برای بررسی تطبیقی راهبرد امنیتی کشورها در دوره های مختلف یا در مقایسه با یکدیگر ارائه نمایند. نویسندگان در این مقاله قصد دارند با بهره گیری از مدل تعدیل شده برت هنسن و پیتر تافت و آندرس ویول به بررسی راهبرد امنیتی ایران در مقابل تحرکات ژئوپلیتیکی آمریکا در خاورمیانه پس از یازدهم سپتامبر بپردازند. نگاهی اجمالی به راهبرد امنیتی جمهـوری اسلامی ایران حاکی از آن است که راهبرد امنیتی این کشور در قبال حمله آمریکا بـه افغانسـتان ترکیبی از دنباله روی و موازنه نرم بوده در حالی که در اشغال عراق توسط آمریکا، موازنه نرم و در بحران کنونی سوریه ، موازنه سخت وجه غالب راهبرد امنیتی ایران بوده است . بر این اساس ، پرسش اصلی مقاله چنین است : راهبردهای امنیتی مختلف ایران در مقابل تحرکـات ژئـوپلیتیکی آمریکا در منطقه خاورمیانه را چگونه میتوان تبیین نمود؟ دوره زمانی این پژوهش پس از یـازده سپتامبر ٢٠٠١ بوده و سه واقعه حمله امریکا به افغانستان ، اشغال عـراق و تحرکـات آمریکـا در سوریه مورد توجه قرار گرفته اند. یافته های پـژوهش حـاکی از آن اسـت کـه امنیـت نسـبی و ایدئولوژی نسبی متغیرهای مستقلی میباشند که با بهره گیری تلفیقی از آنهـا مـیتـوان راهبـرد امنیتی ایران در وقایع فوق را تبیین نمود.
خلاصه ماشینی:
"حافظ نیا، محمد رضا، رومینا، ابراهیم ، ١٣٨٤، تحول روابط ایران و عربستان و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک خلیج فارس ، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ٧٧، تابستان خلیلی، حسین ، ١٣٨٧، تصاعد بحران امنیتی در دوران عملیات پیشدستانه در عـراق ، فصـلنامه سیاسـت ، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ٣٨ ، شمارة ١، بهار کولایی، الهه ، نوری، علی رضا، ١٣٩١،« معمای امنیت » وآینده نظام کنترل تسلیحات دوجانبه بین روسـیه وآمریکا، فصلنامه سیاست ، مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دوره ٤٢، شماره ٢، تابستان رضایی، علیرضا، ١٣٨٧، چین و موازنه نرم در برابر هژمونی ایالات متحده آمریکـا در عرصـه نظـام بـین الملل ، فصلنامه راهبرد یاس ، شماره ١٦، زمستان زرقانی، سید هادی، ١٣٨٥، عوامل موثر در امنیت مرزی با تأکید بر مرز شرقی ایران و افغانسـتان ، مجلـه علوم جغرافیایی ، شماره ١، بهار زونس ، استفان ، ١٣٨٥، ناگفته های بوش ، ماهنامه سیاحت غرب ، شماره ٤٤، اسفند عسگری، محمود، ١٣٨٧، موازنه نرم در برابر قدرت برتر یک جانبه گرا، فصـلنامه راهبـرد دفـاعی، سـال ششم ، شماره ١٩، بهار عطایی، فرهاد، شهوند، شهراد، ١٣٩١، افراط گرایی فرقه ای در پاکستان (١٩٧٩-٢٠٠١) ، دوفصلنامه علمی - پژوهشی دانش سیاسی، سال هشتم ، شماره دوم (پیاپی ١٦ )، پاییز و زمستان قوام ، سید عبدالعلی، ١٣٨٩، «روابط بین الملل ،نظریه ها و رویکردهـا» ، چـاپ چهـارم ، تهـران : سـازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت ) لطفیان ، سعیده ، ١٣٨٧، ایران و خاورمیانه : انتخاب های دشوار و موضوعیت واقع گرایی، فصلنامه سیاست ، مشیرزاده ، حمیرا، ١٣٨٨، «تحول در نظریه های روابط بین الملل » ، چاپ چهارم ، تهران : سازمان مطالعه و مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دوره ٣٨، شماره ٣، پاییز تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت ) متقی، ابراهیم ، ١٣٨٧، ژئوپلیتیک تعادل و موازنه نرم ، مطالعه موردی: خاورمیانه در بین سالهای ٩-٢٠٠١، فصلنامه ژئوپلیتیک ، سال چهارم ، شماره اول ، بهار مروری بر روابط ایران و افغانستان در نیم قرن گذشته ، ١٣٨٩، ماهنامه شاهد یاران ، شماره ٥٩، مهر نادری، محمود، ١٣٨٦، چگونگی روند دولت سازی در عراق پس از صـدام مایـه هـای نـاامنی، ماهنامـه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره ٢٣٨، خرداد و تیر نظری، عبداللطیف ، ١٣٨٥، مقاومت شیعیان افغانستان در برابر طالبان در چارچوب تحلیل گفتمان ، فصلنامه شیعه شناسی، سال چهارم ، شماره ١٤، تابستان نکویی، سید احمد، ١٣٨٩، مولفه های امنیتی طالبان ، ماهنامه پیام انقلاب ، شماره ٤١، آذر نیاکویی، سید امیر، بهمنش ، حسین ، ١٣٩١، بازیگران معـارض در بحـران سـوریه : اهـداف و رویکردهـا، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم ، شماره چهارم ، زمستان هنسن ، برت و پترتافت و آندره ویول ."