چکیده:
شهاب الدین سهروردی ( شیخ اشراق) در آثار خویش بر تاثیر گسترده عمیق و مستقیم عمل یا ساخت رفتاری - انسان بر نظر ( معرفت) تاکید دارد او همه مراتب معرفت انسان را شهودی و بدون وساطت صورت ذهنی و لذا یک سره از سنخ علم حضوری می داند و چنین معرفتی را مستفیما تحت تاثیر عوامل غیر معرفتی به ویژه عمل انسانی قرا می دهد اعمال انسانی موثر بر معرفت به دو دسته کلی تقسیم می شوند اعمال ارزشی واعمال ضد ارزشی مهم ترین عوامل غیر معرفتی و ارزشی موثر بر معرفت شهودی از منظر او عبارتنداز ترک تعلق به دنیا و امور حسی ریاضت و مجاهدت و خدمت اهل مشاهده تجرید نفس از بدن به منظور امادگی تابش انوار برین اطاعت از قیم بر اشراق ( قطب) و ... نوشتار حاضر در صدد تبیین و بررسی این مطلب است که درتفکر سهروردی ساحت عمل و ساحت نظر به مثابه دو بعد مهم از ابعاد وجودی و هویت نوری نفس ناطقه انسانی از یکدیگر جدا نیستند و با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند تا آنجا که حتی تاثیر عوامل غیر معرفتی و ارزشی بر معرفت شهودی بیشتر از عوامل نظری و شناختی محض است بدین سان معرفت محض یعنی معرفتی که از عوامل غیر معرفتی و ارزشی تاثیر نپذیرفته است لزوما نمی تواند به یقین بینجامد زیرا معرفت صرفا امری منطقی و معرفت شناختی نیست بلکه مرتبه و ساحتی از وجود انسان و شاید بتوان گفت اساسا عین آن است
خلاصه ماشینی:
"٢٦ 5l G0 طرح و تبیین تأثیر عوامل غیرمعرفتی (Non-epistemic) و افعال و کنش های انسانی ، خاصه اعمال ارزشی بر معرفت (Knowledge) در فلسفۀ اشراقی شهاب الدین سهروردی (شیخ اشراق ) یکی از سه مبحث بنیادین او- به شرحی که پس از این خواهد آمد- به شمار می رود؛ چه به نظر می رسد فلسفۀ اشراقی سهروردی اولا و بالذات برای دستیابی به این هدف پایه ریزی شده است که نفس ناطقۀ انسانی - که دارای هویت نوری است - بتواند از زندان تاریک کنونی خویش (دنیا و امور مادی ، جسمانی و حسی ) رهایی یافته ، به جایگاه حقیقی خویش (عالم انوار) بپیوندد.
سهروردی انواع و مراتب نورهای چیره را برای افراد دارای توان مشاهده که از بدنشان تجرید یافته اند قابل رؤیت می داند: نورهای چیره و اینکه مبدع همه چیز نور است و اینکه ذوات اصنام [رب النوع ها که تدبیر انواع مادی را عهده دار هستند] در زمرة نورهای چیره هستند را اهل تجرید با جداشدن از جسم هایشان بارهای بسیار مشاهده کرده اند، سپس برای [فهم ] دیگران بر آنها حجت آورده اند و هیچ اهل مشاهد و اهل تجریدی نیست که به این امر اعتراف نکرده باشد و بیشتر اشاره های پیامبران (ع ) و اساطین [استوانه های ] حکمت به این [مشاهدة انوار] است و افلاطون و پیش از او سقراط و کسانی که پیش از سقراط بودند مانند هرمس و آغاثاذیمون و انباذقلس جملگی چنین رؤیتی داشته اند و بیشتر آنها تصریح کره اند به اینکه آنها [انوار] را در عالم نور مشاهده کرده اند (همان ، ص ١٥٦-١٥٥).
1D5`1&# ملاحظه شد که در فلسفۀ اشراقی سهروردی عوامل غیرمعرفتی و ارزشی بر معرفت شهودی انسان تأثیری مستقیم دارند، اموری مانند ترک تعلق به دنیا و امور حسی ، ریاضت و 123 مجاهدت و خدمت اهل مشاهده ، تجرد نفس از بدن به منظور آمادگی دریافت تابش انوار برین ، اطاعت از قیم بر اشراق (قطب ) و..."