چکیده:
«وبا» یکی از مهم ترین بیماریهای شایع در ایران دوره قاجار بود که به صورت اپیدمیهای متعدد بروز میکرد و تلفات زیادی به بار میآورد. برخی از سیاحان که در آن دوره به ایران آمده بودند، به ویژه سیاحان پزشک ، جنبه های گوناگون این بیماری اعم از شیوع ، درمان ، قرنطینه و نحوه مواجهه حکومت و مردم با آن را بررسی کردند که حاصل این مطالعه از حیث تاریخ پزشکی جالب توجه است . روش پژوهش با توجه به تاریخی بودن موضوع ، کتابخانه ای است .
خلاصه ماشینی:
"برخی از سیاحان که در آن دوره به ایران آمده بودند، به ویژه سیاحان پزشک ، جنبه های گوناگون این بیماری اعم از شیوع ، درمان ، قرنطینه و نحوه مواجهه حکومت و مردم با آن را بررسی کردند که حاصل این مطالعه از حیث تاریخ پزشکی جالب توجه است .
مسیر شیوع این بیماری از سمت مازندران به گیلان بود که نخست در روستاهای واقع در کنار رودخانه ها ظاهر شد و سپس به رشت رسید و تلفات / زیادی به بار آورد که رقم آن هم معلوم نبود، ولی مبتلایان بیشتر از طبقات فقیر جامعه بودند که تغذیه خوبی نداشتند و با شروع فصل باران و سرما بر شدت بیماری وبا در گیلان افزوده میشد.
وبا بالاخره در اواسط دسامبر این سال به تهران رسید و بروگش بر اساس گزارش های دکتر تولوزان پزشک فرانسوی ناصرالدین شاه ، تلفات وبا را در آغاز، نسبتا کم و ناچیز میداند که بیشتر در میان طبقات پایین مردم شایع بود.
وی در یادداشت های ششم ژوئیه همین سال به شیوع وبا از طریق هرات در مشهد اشاره میکند که در آنجا به مدت یک ماه تلفات بسیاری گرفته و سپس از راه شاهرود به سمت تهران آمده است .
بل نیز گزارش کرده است که شاه در آن هنگام در خارج از شهر بود و بلافاصله پس از بروز وبا فرمان داد که نباید به هیچ وجه اجازه نزدیک شدن بیماری به اردوگاه وی داده شود، ولی برای حفظ جان مردم هیچ تمهیدی نیندیشد (بل ، ١٣٦١ش ، ص ٥٢)."