چکیده:
با توجه به خسارت سنگین سرمازدگی، تعیین محدوده احتمال وقوع دمای بحرانی خسارت سرمازدگی برای برنامه ریزی زمان مناسب کاشت و برداشت و طول فصل رشد موثر، انتخاب رقم و تعیین مناطق مستعد سرمازدگی حائز اهمیت است. در این تحقیق، برای بررسی سرماهای رخ داده طی ادوار گذشته، نسبت به جمع آوری آمار روزانه درجه حرارت حداقل در 34 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک و تبخیرسنجی اقدام گردید. تاریخ های وقوع سرمازدگی از مبدا مهر در کلاس های صفر درجه (گیاهان خیلی حساس)، 2/2- درجه (گیاهان حساس) و 4/4- درجه (گیاهان نسبتا مقاوم) برای 34 ایستگاه منتخب استخراج شدند. برای تحلیل فراوانی، توزیع های حدی و غیر حدی به داده ها برازش داده شد و توزیع گامبل به عنوان توزیع غالب انتخاب گردیده و سرمازدگی بهاره و پائیزه در کلاس های مختلف و با احتمالات معادل محاسبه گردید. با ارائه نقشه تاریخ وقوع متوسط و نقشه ضریب تغییرات، و با تعیین مقدار ضریب فراوانی (K) نقشه های احتمالاتی هر منطقه در سه کلاس 0، 2- و 4- درجه سلسیوس با روش های کریجینگ، کوکریجینگ و روش معکوس فاصله با توان های متفاوت تهیه شد. برای تحلیل مکانی و درون یابی، روش های کریجینگ، کو- کریجینگ و روش معکوس فاصله با توان های متفاوت استفاده گردید. مناسب ترین روش برازش بر اساس معیار ریشه دوم میانگین مربع خطا و روش ارزیابی تقاطعی تعیین گردید. روش درون یابی کو-کرجینگ با ارتفاع، مدل برتر تشخیص داده شد. تغییرات مکانی، منظم بودن وقوع سرمازدگی در استان از روی نقشه ها محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت نقشه سرمازدگی با احتمال 75% برای تعیین تاریخ کشت گیاهان زراعی استان آذربایجان غربی ارائه شد. این نقشه ها هم چنین برای مکان یابی توسعه باغات، مجتمع های گلخانه ای و استخر پرورش ماهی قابل استفاده هستند.
خلاصه ماشینی:
تغييرات مکاني، منظم بودن وقوع سرمازدگي در استان از روي نقشه ها محاسبه و مورد بررسي قرار گرفت و در نهايت نقشه سرمازدگي با احتمال ٧٥% براي تعيين تاريخ کشــت گياهان زراعي اســتان آذربايجان غربي ارائه شــد.
ايزدي و همکاران (١٣٧٧) در ١١ ايستگاه همدان ، براي دوره ١٠ ساله (١٣٧٧ – ١٣٦٨) احتمالات تاريخ هاي وقوع اولين سرماهاي پائيزه و آخرين سرماهاي بهاره را از روي آمار ثبت شده حداقل دماي روزانه هوا مورد بررسي قرار داده و با احتمالات ٥٠، ٧٠، ٩٠، ٩٥ و ٩٩ درصد نقشه هاي هم احتمال وقوع در سطح استان همدان را به وسيله نرم افزار سورفر١ تهيه نمودند.
کمالي و حبيبي (١٣٨٤) با هدف مطالعه توزيع زماني و مکاني پديده يخ بندان و اثرات آن بر ايمني حمل و نقل جاده اي ، داده هاي روزانه هواشناسي ١١٩ ايستگاه هواشناسي سينوپتيک در طول سال هاي ١٣٧٧- ١٣٦٨ را تجزيه و تحليل و 1 Surfer پس از محاسبه روابط و برآورد احتمال وقوع در کليه ايستگاه ها، محدوده مکاني و زماني آغاز و خاتمه يخ بندان با استفاده از نقشه رقومي ارتفاعي کشور تهيه و معادلات آن ها بر پايه تابعي از ارتفاع و عرض جغرافيايي ارائه نمودند.
/ شکل ٧ تاريخ وقوع سرمازدگي دير رس بهاره - ميانگين تاريخ وقوع صفر درجه (احتمال ٥٠%) و ضريب تغييرات آن در شکل ٨، نقشه سرمازدگي استان در بهار و پائيز با احتمال ٧٥% (که ميتواند به عنوان تاريخ بهينه کاشت محصولات يک ساله مورد استفاده قرار گيرد) ارائه شده است .