چکیده:
رژی بلاشر، قرآن پژوه فرانسوی، معتقد به وجود تعدد قرائات در صدر اسلام است. از نظر وی اختلاف قرائات در بدو نزول قرآن یکی از وجوه اختلاف مصاحف گردید و همین موضوع به دلیل اختلاف زایی در جامعه، نهایتا سبب ساز توحید مصاحف گشت. پس از یکسان سازی مصاحف، عواملی چون ضعف رسم الخط و اعمال ذوق قاریان به گونه ای جدید به ظهور اختلاف قرائات انجامید که خود پدیده گزینش قرائات هفتگانه توسط ابن مجاهد را به دنبال داشت. آرای رژی بلاشر گرچه حقایقی در مساله اختلاف قرائات را منعکس می کند، به جهت آنکه اولا ریشه اختلاف قرائات را به عصر پیامبر اکرم بازگردانده و ثانیا به صورت یک جانبه بر عقاید و منقولات اهل سنت از جمله باور به نزول قرآن بر اساس حروف هفتگانه استوار شده است، قابل نقد جدی است.
خلاصه ماشینی:
سؤال مطرح آن است که وقتی صحت این روایات حتـی از نظر بلاشر امری مشکوک است ، وی چگونه نسبت به وجود مصاحف مختلـف و اختلافـات آنها در زمینه قرائات قضاوت و داوری کرده است ؟ قابل ذکر است که از نظر محققان اهـل سنت اصل وجود مصاحف صحابه و اختلافات آنها در سه زمینـه تعـداد سـورههـا، ترتیـب سورهها و اختلاف لهجه ها و قرائت و زوائد تفسیری قابل انکار نیست ؛ به همین جهت ، آنان در گذشته های دور کتابهایی موسوم بـه «المصـاحف » یـا «اخـتلاف المصـاحف » تـألیف کردهاند که از بین این آثار جز کتاب المصاحف ابوبکر بن ابی داود سجستانی اثـری بـاقی نمانده است (خرمشاهی ، ١٣٧٧: ٢، ٢٠٦٤).
همچنین اخبار حاکی از اختلاف مصاحف صحابه نشان می دهد که در این آثار، روایات تاریخی غالبا به صورت مرسل وارد شده و در عین حال اختلافات شـدیدی بـا یکدیگر دارند؛ به طوری که با تکیه بر این اخبار نمی توان نسبت به وجود واقعیتی بـه نـام مصاحف صحابه و اختلافات آنها بزرگنمایی کرد و بلکه نباید از نیات سـوء خاورشناسـانی مانند گلدزیهر در کتاب مذاهب التفسیر الاسلامی یا آرتور جفری در تصحیح المصاحف ابن ابی داود غافل گردید (عسکری، ١٤١٥: ٢، ٧٤٤-٧٤٥).
وی ضمن اذعان به حضور و فعالیت قاریان و روش آنها در انتقال سماعی قرائات و نیز تلاش در وفاداری به نظام سنتی ، در عین حال به بحث از پیدایش مکاتب فقهی و کلامـی در قرن دوم و سوم پرداخته و از نظامی تحت عنوان نظـام قرائـت عقلـی در مقابـل نظـام قرائت روایی یاد می کند و بازتاب آن را در تفاسیر قرآن مورد بحث قرار می دهـد؛ بـه ایـن صورت که «تفسیر به مفهوم اسلامی کلمه ، تا وقتی که تحت نفوذ الهیون (معتزلیها) واقـع نشده، کاملا جنبه سنتی (روایی ) خود را حفظ مـی کنـد.