چکیده:
بحث از حجیت امارات ظنیه (به معنی صحت و قابلیت استناد به آنها) بطور عام و حجیت خبر واحد بطور خاص از دیرباز در کهن ترین متون اصولی ما مورد توجه قرار گرفته و به مرور و کم کم دامنه ی آن گسترش یافته و مواردی نظیر حجیت ظواهر، شهرت فتوایی، قول لغوی، اجماع منقول و قیاس را نیز در بر گرفته است . در بررسی این قضیه لامحاله به تحلیل دیدگاه مخالفان تعبد به ظنون (ضمن بررسی دلایل آنها در منع از حجیت ظنون و عدم امکان تعبد به آنها با طرح محذورات ناشی از این تعبد) و موافقان حجیت آن بطور مطلق و یا بنا بر تفصیل (که دلایل و محذورات مطرح شده را توهمی دانسته و به رد محذورات مطرح شده یا مقدر ناشی از تعبد به ظنون پرداخته اند) توجه می شود. در این مقاله نیز ضمن پرداختن به سابقه تاریخی و تطور مباحث مربوطه که منجر به توسعه دیدگاه های علیالخصوص موافقان و در نتیجه طبقه بندی آنها گردیده و به بررسی دسته بندیهای موجود از محذورات ذکر شده ناشی از تعبد به امارات ظنیه یعنی اجتماع حکمین اعم از متماثلین یا متضادین و رد آنها پرداخته شده است . بدیهی است با روشن شدن این مباحث و اختیار دیدگاه تفصیلی، نقش اساسی و مقدماتی در مباحث دیگر نظیرحجیت اماراتی مانند ظواهر و خبر واحد ثقه و همچنین رد حجیت برخی دیگر از امارات نظیر قیاس خواهد داشت .
The discussion regarding the requirement of guessed indications in general and the requirement of news specifically has been dealt with in our oldest principal texts، and its domain has gradually developed and incorporated issues including appearances، jurisprudence fame، lexical promises، spoken harmony، and analogy. In investigating this issue، the analysis of the viewpoints of the opponents of following of guesses (through investigating their reasons for forbidding the requirement of guesses and the inability to follow them along with discussing the abandonments due to this following) and the absolute proponents of this requirement (those who assume these reasons and abandonment as being illusion and resort to rejecting these requirements) are all taken into consideration. Dealing with the historical background and the variety of discussions leading to the development of viewpoints، in particular، in the proponents and accordingly to their categorization، the present study sheds light on the existing categories of abandonments due to following the guessed requirements، i.e.، the arbitrators’ harmony including both the opponents’ and followers’ viewpoints and their rejection. It is obvious that clarifying these issues and the authority of the expansion approach can pave the way for raising discussions in other fields such as appearance، unified news and also for rejecting requirements for other indications such as analogy.
خلاصه ماشینی:
"نیز گردید لذا از مجموع گفته های مخالفین حجیت ظنون به علاوه استدلال کسانی که به رد محذورات ذکر شده توسط مخالفین پرداخته اند که در عموم کتب اصولی قابل مشاهده است (انصاری، ١٣٨٥، از ص ١٤٠به بعد؛ نائینی، ١٤٠٤، ٣، از ص ٨٩ بعد؛ آخوند خراسانی، ١٣٨٣، ٢، ص ٢٨٠ به بعد؛ نائینی، بی تا، ٢، ص ٦٢ به بعد؛ خمینی ، بی تا، ٢، ص ١٣٠ به بعد؛ مکارم شیرازی، ١٤٢٠، ٢، ص ٢٩٦ به بعد؛ حیدری، ١٤٢٩، ص ١٢٣ به بعد؛ حکیم ، بی تا، ٢، ص ٦٥ به بعد؛ روحانی، ٣، ص ٨٤ به بعد)، می توان موارد زیر را در این رابطه احصاء نمود: ١- « اجتماع مثلین » در صورتی که مؤدای أماره به واقع اصابت بکند مثلا حکم واقعی موجود در لوح محفوظ دال بر وجوب باشد و مؤدای أماره یا اصل عملی (دلیل ظنی ما) نیز وجوب باشد، یا اینکه هر دو دال بر حرمت باشند.
ایشان با ذکر نمونه هایی از این ادله و روایات ، فهم عموم فقها و تعبیر آنها در کتب فقهی و رساله های عملی را مستند خود قرار داده و نتیجه میگیرد که از مفاد أمارات ، همان احکام شرعی نظیر وجوب و حرمت درک شده است ؛ ایراد دوم – تفاوتی میان فعلی تقدیری و انشایی وجود ندارد چرا که فعلی تقدیری در مورد أماره مادامی که منجر به انبعاث نمی گردد، از مرتبۀ انشاء نیز فراتر نمیرود؛ ایراد سوم – که مهم ترین ایراد وارد بر آخوند میباشد و مربوط به جواب ایشان به محذور تفویت مصلحت و القای در مفسده مبنی بر وجود مصلحت غالب در عمل به أماره است که این منافی بقای حکم واقعی در مرحلۀ فعلیت میباشد..."