چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه تاثیر توسعه اجتماعی ـ اقتصادی بر تغییر تلقی افراد از چیستی خرافات است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه شهروندان 15 سال به بالای استان اصفهان تشکیل میدهند. حجم نمونه پژوهش حاضر 6192 نفر بوده است و نمونهها به روش نمونهگیری سهمیهای و بر اساس سه متغیر سن، جنس و منطقه مسکونی در 25 شهرستان و منطقه شهری استان اصفهان انتخاب شدند. پرسشنامه و سوالات باز آن از طریق مصاحبههای چهره به چهره تکمیل شدند. پژوهش بر اساس رویکردی عرفی به انجام رسیده و هدف آن نه شناسایی خرافات واقعی بلکه فهم تلقی افراد از باورهای خرافی خود، والدین و شهرستان محل سکونت خویش بوده است. نتایج نشان داد که برای سطوح مختلف توسعه، تفاوتهایی جدی در تلقی افراد از چیستی خرافات وجود دارد و وجه تمایز اصلی آنها در نسبتهای به دست آمده «اعتقادات مذهبی» بود. ساکنان شهرستآنهای دارای سطح توسعه اجتماعی ـ اقتصادی بالاتر بیش از سایر شهرستآنها باورهای مذهبی و مناسک مذهبی شهرستان محل سکونت خود را مورد بازاندیشی و نقد قرار میدهند. مدارای اجتماعی را میتوان به عنوان پایه و اساس دموکراسی و جامعه مدنی در نظر گرفت که بدون وجود آن نظام اجتماعی دچار اختلال خواهد گردید. عوامل مختلفی را میتوان در نظر گرفت که بر کنشهای مداراگرانه موثر است که در این میان میتوان به نقش ویژگیهای شخصیتی اشاره کرد. بدین منظور مطالعه حاضر درصدد است به پیش بینی ابعاد مدارای اجتماعی بر اساس ویژگیهای شخصیتی بپردازد. به روش پیمایشی 377 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. نتایج نشان داد که از بین ویژگیهای شخصیتی، تنها وظیفهشناسی نقش تبیینکنندگی مدارای اجتماعی را دارد. در مورد تاثیر ویژگیهای شخصیتی بر ابعاد مدارای اجتماعی، توافقپذیری تبیینکننده مدارای عقیدتی، وظیفهشناسی و توافقپذیری تبیینکننده مدارای رفتاری، وظیفهشناسی، توافقپذیری و باز بودن تبیینکننده مدارای سیاسی و همچنین ویژگی بازبودن و برونگرایی تبیینکننده مدارای هویتی هستند.
خلاصه ماشینی:
"همچنین میان متغیرهای روانشناختی مانند داشتن استرس، نگرانی و اضطراب و نیز باور افراد به بخت و اقبال و شانس و درجه خردگرایی، فردگرایی و تقدیرگرایی با گرایش افراد به خرافات رابطه وجود دارد (Keinan, 2000; Becker, 1975; Keinan, 1994; Blum & Blum, 1974; Dunleavy & Miracle, 1981; Gmelch & Felson, 1980; Lohr & Bonge, 1981; Damisc & Mussweiler, 2009; Rudski, 2001, 2004; Day & Maltby, 2003, 2005; افشانی، 1385؛ فروغی و عسکری مقدم، 1388؛ افشانی و احمدی، 1388).
شکل 1- مدل تحقیق: تغییر تلقی افراد از چیستی خرافات تحت رابطه میان توسعه اجتماعی ـ اقتصادی و تغییرات فرهنگی (منبع: نگارنده) طبق نظریه مدرنیزاسیون آنگونه که در مدل تحلیل صورتبندی شده است میتوان گفت توسعه اجتماعی ـ اقتصادی سبب کاهش تقدیرگرایی، بیسوادی و ناآگاهی میشود و فردگرایی، مادیگرایی، خردگرایی، علمگرایی و ارزشهای مدرنیستی را تقویت میکند.
در نهایت شهرستان های استان اصفهان، برای انجام تحلیل استنباطی و آزمون فرضیههای تحقیق بدین قرار دستهبندی شدند: جدول 1- شهرستانهای وارد شده در تحلیلهای استنباطی مرتبط با شاخص توسعه توسعه بالا اصفهان، کاشان توسعه متوسط مبارکه، لنجان (زرین شهر)، شهرضا، نایین توسعه پایین فریدن، فریدونشهر، سمیرم، دهاقان (سمیرمسفلی) در باره بررسی تلقی افراد از چیستی خرافات، جامعه آماری پزوهش حاضر را کلیه ساکنان 15 سال به بالای استان اصفهان تشکیل میدهند.
9 مجموع فراوانی 881 863 745 2489 درصد 100 100 100 100 چالش برانگیز بودن مقوله دین در سه سطح توسعه، این پرسش را مطرح میکند که در سطح فردی آیا میتوان رابطهای میان سطح دینداری و تلقی افراد از چیستی خرافات پیدا کرد؟ یافتههای تحقیق نشان میدهد میان سطح دینداری و تلقی افراد از باورهای خرافی خویش رابطه وجود دارد (Sig=0."