چکیده:
یکی از مهم ترین موضوعات مطرح در علوم ارتباطات، ارائه روش ها و چارچوب های مناسب برای تحلیل و نقد پیام های ارتباطی است که متاسفانه به دلیل عدم آشنایی پژوهشگران با محدودیت ها و ظرفیت های روش های موجود، منجر به عدم انتخاب روش مناسب جهت تحلیل پیام های ارتباطی می شود. این مقاله تلاش دارد به بررسی و نقد دیدگاه نظریه پردازان روش های نشانه شناسی و تحلیل گفتمان، که دو روش مهم در تحلیل پیام های تصویری است، بپردازد؛ زیرا میان رویکرد نشانه شناختی و گفتمانی، شباهت ها و تفاوت های بسیاری وجود دارد: یکی از این تفاوت ها این است که رویکرد نشانه شناختی به این امر توجه دارد که بازنمایی و زبان چگونه معنا تولید می کنند و رویکرد گفتمانی، به تأثیرات و پیامدهای بازنمایی و سیاست های آن و بر خاص بودن تاریخی یک شکل یا رژیم خاص بازنمایی تأکید می کند. هدف، تعیین چارچوب معینی برای نقد و تحلیل پیام های تصویری و محدودیت ها و ظرفیت های روش های مورد استفاده است. در پایان چارچوب مناسبی برای تحلیل پیام های تصویری برگرفته از دیدگاه جان فیسک ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"بدین ترتیب، محقق با پیمودن این دو مرحله، با استفاده از علائمی (√، ─، *)، به جدول ذیل دست می یابد و می تواند چندین صفحه اطلاعات را در قالب جدول ذیل، به سرعت به مخاطب عرضه کند: نوع عامل عامل طبرسی ابن کثیر بینشی صرف √ √ نحو √ √ بلاغت √ √ لغت شناسی √ √ قرینه شناسی * * فقه الحدیث * * روشی تفکیک جری و تطبیق با تفسیر √ ─ چگونگی دستیابی به نمودار هر نموداری از دو محور افقی و عمودی تشکیل می شود.
با یکدیگر اختلاف ندارند؛ یعنی در عوامل بینشی صرف، نحو، لغت شناسی، بلاغت و شناخت قرینه سیاق مشترکند، ولی به جهت استفاده خوارج از قیاس (تمثیل منطقی) در شیوة استنباط و قیاس سایر واجبات به حج و تشخیص محکم و متشابه در جمع بین آیات واردشده در این موضوع، با یکدیگر تفاوت دارند؛ یعنی اختلاف در دو عامل روشی موجب ایجاد دو فهم متقابل از آیه گردیده، هرچند در عوامل بینشی مؤثر اختلافی دیده نمی شود.
تبیین این دو فهم متقابل، به صورت جدول به شکل زیر است: نوع عامل عنوان عامل طبرسی و طباطبایی فهم خوارج بینشی صرف √ √ نحو √ √ بلاغت √ √ لغت شناسی √ √ قرینه شناسی √ √ روشی در دام روش قیاس نیفتادن √ ─ برخورد روشمند تشخیص محکم و متشابه √ ─ در تبیین نموداری نیز خط خاکستری را علامت دیدگاه مرحوم طبرسی و خط مشکی را نمود دیدگاه خوارج قرار داده ایم."