چکیده:
یکی از موضوعات و مباحث مهم در حقوق قراردادها، موضوع نقض قرارداد و ضمانت اجراهای ناشی از آن است. در حقوق ایران توسل به ضمانت اجراهای نقض قرارداد، زمانی میسر است که موعد اجرای قرارداد فرارسیده و متعهد تعهدات قراردادی خویش را ایفاء ننموده است؛ اما گاه ممکن است قبل از سررسید انجام تعهد، بر اساس اعلام صریح متعهد و یا حسب اوضاع و احوال موجود، متعهدله بهطور معقول و متعارف به این نتیجه برسد که متعهد نمیتواند یا نمیخواهد در موعد مقرر به تعهد خویش عمل کند. در این حالت، نظریۀ نقض قابل پیشبینی قرارداد مطرح میشود و به متعهدله این اجازه را میدهد که با تمسک به ضمانت اجراهای این نظریه خود را از زیر بار تعهدات قراردادی که در آینده با نقض مواجه خواهد شد، رهایی بخشد و حسب مورد، اقدام به تعلیق یا فسخ قرارداد نماید. ولی سؤال اساسی این است که آیا در نظام حقوقی ایران متعهدله میتواند قبل از فرارسیدن موعد اجرای تعهد، به استناد این نظریه به ضمانت اجراهای ناشی از نقض قرارداد متوسل شود یا باید منتظر فرارسیدن موعد قرارداد باشد. هرچند این نظریه در حقوق ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته و هیچ ماده قانونی نیز بدان اختصاص نیافته است ولی در این مقاله، با بررسی نظام حقوقی ایران و ضمن مطالعۀ تطبیقی در نظام «کامن لا» بهویژه حقوق انگلیس و آمریکا و همچنین اسناد حقوقی بینالمللی بهویژه کنوانسیون بیع بینالمللی 1980 به این نتیجه نائل میشویم که مبانی و چارچوب اصلی این نظریه در فقه و حقوق ایران وجود دارد و با استناد به اصول و قواعد کلی میتوان به پذیرش آن در حقوق ایران قائل شد.
One of the important matters in the law of contract is breach of contract and sanctions (remedies) resulting from the breach. In the Iranian Law، resorting to sanctions (remedies) resulting from the contract breach is applicable، when the due date for performance of contract has been arrived and the promisor has not performed his contractual obligations; But it is possible، occasionally، prior to the due date for performance of obligation، on basis of express declaration of the promisor and; or due to existing circumstances، the promisee reasonably conclude that the promisor cannot or will not perform his obligation in due date. In this case، the doctrine of Anticipatory Breach of Contract propound as a new legal establishment and it permits to the promisor ، by resorting to sanctions (remedies) of this theory، to gets rid of his obligations in the contract that will encounters with breach in the future ،and proportionately enterprises to suspension or termination of contract. The fundamental question is whether the promise، prior to the due date for performance of obligation، by invoking to this doctrine، can be resorted to sanctions (remedies) resulting from breach of contract or be obliged to wait until the due date for performance arrives.
Although such doctrine isn’t considered in Iranian law and there isn’t specific article allocated to it، but in this research through review of Iranian legal system and comparative study with Common Law system، in particular، English & American Law and also international law documents particularly convention on international sale of goods(1980)، we conclude that the main bases of this doctrine is available in Figh & Iranian Law and by invoking to general rules and principles can be stated to acceptability of this doctrine in Iranian Law.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین ، میان حکم نظریه نقض قابل پیش بینی و حکم تعذر تسلیم در دو صورت فوق شباهت زیادی وجود دارد؛ زیرا با دقت در استدلال فقهاء به خوبی میتوان فهمید که حق فسخ و ابقاء برای مشتری، ارتباطی به اینکه تعذر قبل و یا بعد از حلول موعد اجراء باشد، ندارد، چون بایع نمیتواند به تعهدش عمل کند و انجام تعهد متعذر شده است و ازاین رو مشتری حق فسخ پیدا کرده است .
اکنون که در قوانین موضوعه ایران ، به صراحت از نظریه نقض قابل پیش بینی و ضمانت اجراهای آن سخنی به میان نیامده است میتوان نظریه را بر مبنای شرط ضمنی که یک نهاد پذیرفته شده است ، توجیه کرد، یعنی هر قراردادی دربردارنده این شرط ضمنی است که متعاقدین حتی قبل از فرارسیدن موعد اجرای قرارداد، خود را متعهد و ملتزم به اجرای آن در موعد مقرر میدانند و باید مقدمات لازم جهت اجرای آن را فراهم آورند و نباید اقداماتی در جهت نقض قرارداد انجام دهند؛ بنابراین ، اگر یکی از طرفین با اظهارات یا اقدامات خود نشان دهد که در سررسید به تعهد خود عمل نخواهد کرد در عمل امکان انجام قرارداد را از خود سلب کرده و مرتکب نقض شرط ضمنی شده است ."