چکیده:
توبه در نظام کیفری اسلام به عنوان یکی از عوامل سقوط یا تخفیف مجازات به شمار می رود. این نهاد ارزشمند که بیانگر اهمیت رویکرد ناظر به اصلاح مجرمین در اعمال مجازات هاست، امری درونی بوده که البته تابع ضوابط و شرایطی در شرع از جمله تلاش برای جبران گذشته است.
قانون مجازات اسلامی مصوب1392 در اقدامی بدیع، این مفهوم ارزشمند را به گونه ای قاعده مند وارد نظام کیفری ایران نمود. این اقدام اگرچه در جای خود، ارزشمند تلقی می گردد؛ اما به نظر می رسد عجولانه و بدون تامل کافی نسبت به همه جوانب بحث است. در مقاله پیش رو با ارزیابی تدابیر قانون مذکور در راستای نهاد توبه، پیشنهادهایی چون لزوم پیش بینی سقوط یا تخفیف مجازات در تعزیرات منصوص شرعی، لزوم تعیین ملاک احراز توبه، پیش بینی تاثیر توبه در فرض تکرار جرایم تعزیری و پیش بینی تعزیر پس از سقوط حد به دلیل توبه در برخی جرایم حدی سنگین همچون سرقت حدی یا افساد فی الارض ارائه شده که این پیشنهادها ازجمله مهم ترین راهکارها جهت رفع ایرادات قانون و نیز اعمال موثرتر نهاد توبه به نظر می رسد.
Repentance is one of the factors leading to collapse of punishment or decreasing it. This valuable institution which shows importance attached to correcting criminals through implementing punishments is of a cordial nature and، of course، it has its own terms and conditions in religion including attempts to compensate one’s past actions.
In an innovative way، the Islamic Penal Code (approved 1392/2013) brought this valuable notion in the Iranian Penal system in a systemic way. Though valuable on its own right، this seems to be formulated somehow hastily and without taking into account all aspects. In what follows and while assessing measures taken in the above Code for institution of repentance، the authors have introduced some suggestions among which one can mention the followings: necessity of forecasting collapse or decrease in religious punishments (ta‘zirat)، specifying some standards for accepting one’s repentance، forecasting the impact of repentance if the criminal repeats crimes for which religious punishments have been predicted، and forecasting religious punishment if penance is collapsed because of the criminal’s repentance in some serious penance crimes such as corruption in Earth or penance theft. Such suggestions seem to be among the most important solutions to solve problems in the Code as well as to take into account the institution of repentance in a more efficient way.
خلاصه ماشینی:
"این موضوع در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 سابقه نداشته و با توبه مجرم پس از اثبات حدود به وسیله اقرار و با اختیار عفو از سوی امام و یا توبه پیش از اثبات حدود به وسیله شهود، حد شرعی ساقط میشد، بدون اینکه مجازات دیگری اعمال شود؛ اما بر اساس استفتائی که در سال 1383 از سوی رئیس وقت قوه قضائیه از مقام معظم رهبری صورت گرفت، تعزیر مجرمین در این فرض در جرایمی چون لواط و زنا به دلیل جلوگیری از تجری مرتکب و نیز آثار سوء در جامعه جایز دانسته و در اقدامی قابل تأمل، میزان تعزیر نیز به پیشنهاد قضات واگذار شده بود.
اگرچه به نظر میرسد پیشبینی تعزیر پس از سقوط مجازات حدی در بعضی موارد لازم است، اما معلوم نیست چرا قانونگذار چنین تدبیری را نسبت به سایر جرایم همچون سرقت حدی یا محاربه، بغی و افساد فی الارض به دلیل وسعت جنبه عمومی آن و نیز اهمیت برهمخوردن نظم عمومی در نظر نگرفته است؟ تدبیری مانند ماده 18 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح که مقرر میدارد: «هر یک از اشخاص مذکور در ماده (17) 1 قبل از کشف توطئه و دستگیری توبه نماید و خود را به مأموران معرفی کند و اطلاعاتش را در اختیار بگذارد، بهنحوی که توبه وی در دادگاه محرز شود، حد محاربه از او ساقط شده و چنانچه اقدام مرتکب موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری وی یا دیگران گردد، به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد ..."