چکیده:
شناخت جانشینان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از مسائل مهم تاریخ اسلام، و از چالش های اساسی مابین مسلمانان است. طبق نظر شیعه، در اکثر دوره ها، افراد دیگری به جای ائمه و جانشینان برحق، مقام خلافت و جانشینی پیامبر (ص) را در اختیار گرفتند. سکوت و کنار آمدن اکثریت مسلمانان در برابر غصب خلافت و جانشینی ظاهری اهل بیت علیهم السلام (به رغم وجود ادله نقلی فراوان در بیان خلافت اهل بیت علیهم السلام از جانب پیامبر (ص))، در بدو امر بسیار عجیب به نظر می رسد؛ و بجاست که دلایل آن واکاوی شود. اسلام ظاهری برخی از صحابه، تاثیر منفی سلایق شخصی و حزبی، مخالفت قریش با اهل بیت علیهم السلام و قدرت و ثروت مخالفان ائمه، از دلایل و موانع اصلی انحراف از تحقق خلافت اهل بیت علیهم السلام هستند.
خلاصه ماشینی:
واکاوی موانع تحقق خلافت ظاهری اهل بیت علیهم السلام * فرج الله علی قنبری ∗∗ رحیم امرایی چکیده شناخت جانشینان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از مسائل مهم تاریخ اسـلام ، و از چالش های اساسی مابین مسلمانان است .
عمر به ابن عباس می گویـد همانـا قـریش کراهت داشتند از اینکه رسالت و خلافت هر دو برای بنی هاشم باشد؛ (پیـامبر (ص ) و علی علیه السلام هر دو از بنی هاشم هستند، می بایست خلافت در اختیـار علـی علیـه السلام قرار نگیرد تا برخلاف رسالت ، مقام خلافت در اختیار قبیله ای غیر از بنی هاشم قرار گیرد)؛ ابن عباس جواب می دهد: اگر قریش از این جهت کـه از جانـب خداونـد این مقام برای آنها اختیار شده ، خلافت را برای خود در اختیار گرفته اند، حق با قـریش خواهد بود؛ و اشکال کردن و حسادت ورزیدن بر قریش جایز نیسـت (کـه البتـه چنـین نیست و جانشینی سه خلیفه نخست توسط پیامبر (ص ) بیان نشده اسـت )، لکـن اینکـه می گویید دلیل قریش کراهت داشتن از این امر بوده که نبوت و خلافت هـر دو بـرای بنی هاشم باشد، شایسته قریش نیست (که از تحقق خواست خدا جلوگیری کنـد)؛ چـه اینکه خداوند قومی را که نسبت به خواست خدا کراهت دارند اینگونه وصف می کنـد که به سبب کراهت از خواست و فرمان خدا، اعمالشان باطل شـده اسـت (ذلـک بـانهم کرهوا ما انزل الله فـاحبط اعمـالهم )(ر.