چکیده:
«التدوین فی ذکر اهل العلم بقزوین» تالیف ارزشمند و نفیس امام الدین عبدالکریم بن محمد بن عبدالکریم الرافعی القزوینی است. متاسفانه این کتاب چنان که باید و شاید مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار نگرفته است. تنها نسخه مصحح و چاپی این اثر به اهتمام شیخ بزرگوار جناب عزیزالله عطاردی به طبع رسیده است. نخستین بار مرحوم عطاردی این اثر را در حیدرآباد هندوستان در سال 1362 تصحیح کرد و منتشر ساخت. جدیدترین چاپ آن نیز در سال 1391 توسط انتشارات عطارد روانه بازار شده است. علی رغم تیراژهای متوالی، متاسفانه اغلاط گسترده ای از قبیل بدخوانی، اسقاط کلمه یا بخش هایی از جمله، اغلاط نگارشی، سهو مطبعی و جز آن در این کتاب راه یافته است. از سوی دیگر چاپ جدید این اثر در بسیاری موارد نه تنها از مشکلات چاپ های گذشته نکاسته بلکه نسبت به چاپ های نخستین این اثر به مراتب بی اعتبارتر و مغلوط تر است. این مقاله در پی آن است که با استمداد از نسخ خطی اصیل و موجود این اثر، پاره ای از مشکلات و ابهامات این متن را که تنها به مدد نسخ خطی آن قابل توضیح هستند به مخاطب بنمایاند.
Al-Tadvin fi Zekr-e Ahlol’elm Beqazvin is a valuable and precious book by Imam al-Din Abdulkarim bin Mohammad bin Abdulkarim al-Rafe’ei. Unfortunately، this book has not attracted the attention of scholars and researchers as much as it deserves. The only corrected and printed version of this work has been published by Azizollah Atarodi and is available in the market. For the first time، he corrected and published this book in India’s Heidarabad in 1362. The newest imprint of this book has been published in 1391 by Atarod Publication. In spite of numerous imprints، unfortunately many mistakes such as misreading، omission of words or parts of sentences، writing errors، publishing mistakes، etc can still be seen in this book. On the other hand، the new imprint not only does not decrease the mistakes of previous imprints in many instances but، compared to early imprints، it has more mistakes. By the aid of authentic and available manuscripts of this work، this paper aims to reveal several problems and ambiguities of this text which are only explicable by the aid of its manuscript.
خلاصه ماشینی:
2)نسخه 1914 – ف تا 1917 – ف: این نسخه در فهرست فیلم نسخه های خطی دانشگاه تهران آمده و تاریخ تحریر آن 666 ه ذکر شده است (دانش پژوه،1370: 298).
چاپ جدید: این کتاب مجددا به همت عزیز الله عطاردی به وسیله انتشارات عطارد در سال 1391 در 2000 نسخه بازنشر شده است اما متاسفانه نه تنها اغلاط موجود در چاپ های گذشته مرتفع نشده بلکه بسیاری از ضبط ها و کلمات و عبارات صحیح که در تمامی نسخ خطی به همان شکل آمده اند در چاپ جدید به ضبط دیگر تغییر یافته اند.
مضمون همین حدیث در کتاب البلدان ابن فقیه – که از منابع اصلی رافعی بوده- بدین صورت آمده است:«و ما قزوین هذه؟ قال :هی مدینة من أرض الدیلم و ستفتح علیکم و یکون بها رباط»(ابن الفقیه،1416: 560) اسم موصول: -«فبلغه فی الطریق خبر قتله فعدل إلی[من] بالدیلم من أصحاب بهرام»(الرافعی،1391: 1/34) 2- کلمات: در برخی از جملات و سطور متن چاپی، خواننده با اسقاط یک واژه مواجه است.
اما کدام یک ازین دو صحیح است؟ «زنجلة» پسوند مشهوری بوده و تهجی آن در کتاب خلاصه تذهیب تهذیب الکمال در ذیل «ابوعمر سهل بن زنجلة الرازی» بدین شکل آمده است: «سهل بن زنجلة بفتح الزای و الجیم بینهما نون ساکنة الصغدی بمعجمة بعد المهملة أبو عمرو الرازی الخیاط الأمیر الحافظ عن ابن عیینة و أبی بکر بن عیاش و یحیی القطان و عنه قال أبو حاتم صدوق مات فی حدود الأربعین و مائتین ».
در کتاب البلدان حدیثی از این شخص روایت شده که بر ضبط نسخ خطی صحه میگذارد:« قال أبو مجالد الصنعانی: قزوین و عسقلان العروسان شهداؤهما تزف إلی الله یوم القیامة»(ابن الفقیه، 1416: 560) -«أورده الشیخ الحافظ فی ثواب الأعمال»(الرافعی،1391: 1/ 30).