چکیده:
دوره رنسانس را آغاز توجه به علوم تجربی و تفکر انتقادی در غرب دانستهاند؛ اما رواج بهکارگیری روشهای تحقیق و دیدگاههای پژوهشی در علوم مختلف به اوایل قرن بیستم برمیگردد. با این همه درجهان اسلام در دوره شکوه تمدن اسلامی، دانشمندان مسلمان بسیار پیشتر از غربیان، آثار خود را با ابتنا بر روشها و بینشهای خاص پژوهشی تألیف میکردهاند. در این میان محمد بن زکریای رازی (د313/925م)، پزشک بزرگ ایرانی، دارای روشها و دیدگاههایی بوده است که با توجه بدانها میتوان وی را در ردیف پزشکان قرون هفدهم و هجدهم میلادی در اروپا قرار داد. رازی با طبعی نقاد و ذهنی وقاد و با تأکید بر مشاهدات بالینی و روشهای تجربی به کاوش در علوم پزشکی پرداخته و روشهای معمول در تحقیقات امروزین، چون بیان مسئله پژوهش، اهداف پژوهش، نقد منابع تحقیق، پرسش و فرضیه، آوردن مقدمه بحث و نتیجهگیری را در تألیف آثار ارزشمند خود بهکار میبرده است. این مقاله با بررسی آثار مهم محمد بن زکریای رازی در پزشکی، نمونههایی از کاربرد روشها و دیدگاههای پژوهشی او را عرضه خواهد کرد که بسیار فراتر از زمانه وی و مشابه روشهای امروزین بودهاند
خلاصه ماشینی:
روشهای پژوهش رازی در پزشکی 1 2 فهیمه مخبر دزفولی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی ، تهران،ایران چکیده دوره رنسانس را آغاز توجه به علوم تجربی و تفکر انتقادی در غرب دانسته اند؛ اما رواج به کارگیری روش - های تحقیق و دیدگاه های پژوهشی در علوم مختلف به اوایل قرن بیستم برمی گردد.
رازی با طبعی نقاد و ذهنی وقاد و با تأکید بر مشاهدات بالینی و روشهای تجربی به کاوش در علوم پزشکی پرداخته و روشهای معمول در تحقیقات امروزین ، چون بیان مسئله پژوهش ، اهداف پژوهش ، نقد منابع تحقیق ، پرسش و فرضیه ، آوردن مقدمه بحث و نتیجه گیری را در تألیف آثار ارزشمند خود به کار می برده است .
این مقاله با بررسی آثار مهم محمد بن زکریای رازی در پزشکی ، نمونه هایی از کاربرد روشها و دیدگاه های پژوهشی او را عرضه خواهد کرد که بسیار فراتر از زمانه وی و مشابه روشهای امروزین بوده اند.
رازی بیشتر آثار پزشکی خود۹ را با مقدمه هایی گویا و حاوی نکاتی ارزشمند آغاز کرده و در آنها به هدف خود از تألیف آنها اشاره نموده است ؛ مثلا در مقدمه کتاب الشکوک از واکنش مردم نسبت به عنوان و موضوع آن که نقد آراء جالینوس، پزشک نامدار جهان کهن ، است احساس بیم کرده ،١۰ و در مقدمه کتاب الابدال المستعملة فی الطب و العلاج می نویسد از آنجا که هر دارویی در هر جایی یافت نمی شود، لازم است طبیب بداند که چه داروهایی را می توان به جای دارویی دیگر استفاده کرد.