چکیده:
مقاله حاضر به وضعیت مسلمانان در چین میپردازد. در این جهت، ورود به بحث از منظری تاریخی صورت گرفته است و در آن غالب، به چگونگی ورود مسلمانان به این کشور، فرقههای مختلف، تحولات جمعیتی و جغرافیایی آنان مورد بحث واقع شده است. در وهله بعد موقعیت فعلی مسلمانان بررسی شد و رابطه آنان با قوم هان به عنوان قوم اکثریت از یکسو و تعامل با دولت چین از دیگر سو تبیین گردیده است. تبیین این تعامل با تکیه بر روابط مسلمانان ـ هانها و دولت ـ مسلمانان در منطقه سینکیانگ صورت گرفته و در قالب آن نقش جنبش اسلامی ترکستان شرقی مورد بحث واقع شده است.
خلاصه ماشینی:
"3. به موازات سرکوب شدید حرکتها و نهضتهای ضداستعماری و [واکنش] بسیاری از رهبران دینی، بسته شدن شمار زیادی از مساجد و مدارس و اعمال محدودیت دربارة آموزشهای اسلامی در اواخر دورة چینگ، مسلمانان چین برای حفظ هویت قومی و فرهنگی خود، تنها راه چاره را تأکید بر آموزش دینی یافتند و به این ترتیب، در قالب واکنش معکوس علیه فشارهای حاکم، به تشویق و ترغیب بیشتر آموزشهای مذهبی پرداختند.
با دگرگونیهایی که از اوایل دهة 1980 در چین به وقوع پیوسته و با توجه به آزادیهایی که به پیروان ادیان از جمله مسلمانان داده شده است، میتوان گفت تعلیمات مسجدی نیز جان تازهای گرفته است؛ تا جایی که هماکنون حدود سیهزار مسجد در چین وجود دارد که انعکاس فرهنگی زبانهای چینی و عربی است و تبادل این دو تفکر با یکدیگر را به خوبی نشان میدهد.
167 دگرگونیهای جهان به ویژه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحولات سیاسی در چین پس از درگذشت مائوتسه تونگ و همچنین فروپاشی شوروی و احیای اسلام در آسیای مرکزی تا سرزمینهای شمال غربی چین، پژوهشگران چینی را متوجه ویژگیهای تشیع و لزوم مطالعه دربارة آن کرده است.
البته وضعیت منطقه سینکیانگ تا حدی متفاوت به نظر میرسد؛ از یک سو، به دلیل تاریخ منطقه که همواره در تضاد با دولت مرکزی گذشته بوده است و از سوی دیگر، تقویت هویت قومی و مذهبی مسلمانان این منطقه، سیاست یکسانسازی فرهنگی دولت چین در این منطقه، احتمالا با دشواری پیش خواهد رفت."