چکیده:
توافق قدرت های مرتبط با بحران سوریه بـه ویـژه توافـق نامـه ژنـو کـه تنهـا بـه نـام «تفـاهم امریکا ـ روسیه » در این زمینه منعقد شد، خلع سـلاح شـیمیایی سـوریه را از طریـق الحـاق بـه کنوانسیون پاریس قطعی کرد. بدین ترتیب ، موافقت دولـت سـوریه و تصـویب قطعنامـه ٢١١٨ شورای امنیت و در نهایت تصمیم های شورای اجرایی سازمان منع سلاح های شیمیایی بسـترها و موازین لازم را بدین منظور فراهم و استوار کرد. پرسش اصلی این است که مبانی و چشـم انـداز حقوقی خلع سلاح شیمیایی در سوریه چگونه است ؟ برای دسـتیابی بـه پاسـخ علمـی از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شد. براساس تحلیل داده ها، این نتیجه به دست آمد که توافق سه جانبه ایران ، روسیه و امریکا مبنای اصلی شکل گیری بسته خلع سلاح شیمیایی در سوریه بـوده و نظـام حقوقی ناظر بر خلع سلاح شیمیایی در سوریه فراتر از تمهیدات عـادی در حقـوق قـراردادی و متضمن فرصت هایی در قبال تهدید نظامی امریکاست و هم چنین تهدیدهایی در قبال آینده امنیـت راهبردی سوریه در پی دارد. با توجه به مورد سوریه و سوابق مرتبط با موارد عـراق و بـه ویـژه لیبی، نظام حقوقی فرامعاهده ای خلع سلاح شیمیایی در حال تبدیل به گزینه ای سـاختارمند علیـه کشورهای درگیر در بحران جدی داخلی در آینده است .
خلاصه ماشینی:
"ورود شورا به این مقوله علاوه بر ضمانتبخشی به تصمیمهای امریکا ـ روسیه در خصوص خلع سلاح شیمیایی سوریه، مبنای مهم حقوقی دیگری داشت مبنی بر اینکه تا زمان فراهم شدن الحاق سوریه به کنوانسیون پاریس، امکان الزام دولت حاکم و گروههای معارض در منازعات مسلحانه داخلی سوریه به توقف فعالیتهای مرتبط با سلاحهای شیمیایی و التزام به عدم تکرار کاربرد آنها در آینده فراهم شود و به سازمان منع سلاحهای شیمیایی (نهاد تخصصی مقرر در کنوانسیون پاریس برای نظارت بر تعهدات دولتهای عضو این کنوانسیون) اختیار داده شود که با اتخاذ تصمیمهای ویژه (و عبور از کاستیهای حقوق موجود (ساعد، 1389: 188) و موانع قانونی مرتبط با محدود بودن مقررات آن در زمینه مهلتدهی به دولتهای دارنده ذخایر شیمیایی در انهدام عوامل مربوط، اهداف مورد توافق این قدرتها در زمینه تضمین خلع سلاح برگشتناپذیر سوریه قطعیت یابد.
شورا آمادگی خود را برای بررسی سریع هرگونه گزارش سازمان منع سلاحهای شیمیایی بر اساس ماده 8 کنوانسیون سلاحهای شیمیایی که ناظر بر ارجاع موارد عدم پایبندی به شورای امنیت ملل متحد است، ابراز داشته (بند 13 اجرایی) و اعلام کرده است دولتهای عضو باید فورا هر گونه تخلف از قطعنامه 1540 سال 2004 از جمله اکتساب سلاحهای شیمیایی، وسایل پرتاب آنها و اقلام مربوط توسط بازیگران غیردولتی را به منظور اتخاذ تدابیر مقتضی در این زمینه به شورای امنیت گزارش دهند (بند 14 اجرایی)."