چکیده:
امروزه با رشد روزافزون جمعیت شهرنشین و در پی آن توسعة شتابزده و لگامگسیختة شهرها، مسائل و مشکلات عدیدهای پیش روی جوامع بشری قرار گرفته است. در محدودة شهر گرگان نیز، افزایش سطح سکونتگاههای شهری، بیتوجه به قابلیتها و محدودیتهای اراضی و توان اکولوژیک توسعة شهری انجام گرفته است. این پژوهش با هدف ارزیابی و انطباق توسعة شهری با توان اکولوژیک سرزمین به منظور حفظ قابلیتهای محیطزیست در شهر گرگان انجام گرفته است. برای این کار، با رویکرد ارزیابی چندمعیاره با بهکارگیری روش ترکیب خطی وزندار، ارزیابی توان اکولوژیکی گرگان برای انطباق با توسعة شهری در سالهای مختلف در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته است. سپس، نقشة نهایی توان با توسعة موجود مقایسه، و درصد تطابق آن در سالهای مختلف محاسبه شد. نتایج نشان داد میزان انطباق اکولوژیکی بهتدریج از سال 1987 تا سال 2013 کاهش یافته است که خود احتمالا به پیامدهای منفی در محیطزیست منجر شده است و این فرایند ادامه نیز دارد. از این رو، باید توجه لازم برای کاهش روند عدم انطباق اکولوژیکی توسط مسئولان ذیربط اتخاذ شود. برنامهریزان شهری بهمنظور رعایت بیشتر اصول محیط زیستی جهت ارتقای شرایط موجود میتوانند نتایج این پژوهش را بهکار گیرند.
Today، with the rapid growth of urban population and as a result، rapid and unbridled urbanization of human societies have been caused some issues. In Gorgan، an increase in level of urban settlements is done regardless to the capabilities and limitations of land and ecological potential of urban development. In this study، it is performed to evaluate and conform to urban development، regard to ecological capability to protect the environmental ability of Grogan. In this case، the multi-criteria assessment approach with weighted linear combination of the GIS is performed to evaluate the ecological capability of Gorgan for conformity to urban development in different years based on the criteria. Then، there is a comparison between final map of capability and current development; moreover، the rate of conformity in different years is calculated. It is illustrated that the ecological conformity had been decrease gradually from 1987 to 2013، which causes hazardous effects on the environment that seems to be still remain for years. Therefore، reduction of the ecological noncompliance should be considered by relevant authorities. The outputs could be used for urban planners to observe the environmental principles to promote existing conditions.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش با هـدف ارزيـابي و انطبـاو توسـعۀ شـهري بـا تـوان اکولوژيـک سرزمين به منظور حفظ قابليت هاي محيط زيست در شهر گرگان انجام گرفته است .
بـراي ايـن کـار، بـا رويکـرد ارزيـابي انـدمعياره بـا به کارگيري روش ترکيب خطي وزن دار، ارزيابي توان اکولوژيکي گرگان براي انطباو با توسعۀ شـهري در سـال هـاي مختلـد در محـيط سيستم اطلاعات جغرافيايي انجام گرفته است .
اين پژوهش ، با هدف بررسي ميزان انطباق اکولوژيکي جهت حفظ محيط زيست با به کـارگيري معيارهاي منطبق بر ملاحظات محيط زيستي در مدل اکولوژيک مخـدوم و وزن دهـي آن هـا، تـوان محيط زيستي را به منظور تعيين مناطق مناسب براي توسعۀ شهري گرگان ارزيابي کرده اسـت .
لـذا، هدف اين پژوهش آن است تا ساختاري براي ارزيابي توان سـرزمين بـه منظـور بررسـي کـاربري توسعۀ شهري طراحي شود که علاوه بر اجرا در سامانۀ اطلاعات جغرافيايي ١، دانش افراد خبـره را نيز تا حد زيادي در فرايند تحقيق وارد کند و بتواند با مشخص کردن مناطق مناسب توسـعه ، ميـزان انطباق محدودة متناسب را با توسعۀ فعلي محاسبه کنـد.
Eastman et al): - شناسايي معيارهاي مؤثر بر ارزيابي توان اکولوژيک منطقۀ مورد مطالعه ؛ - تهيۀ نقشۀ معيارها و محدوديت ها؛ - استانداردسازي معيارها و محدوديت ها؛ - وزن دهي به معيارها به روش فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP)؛ - ادغام معيارها و محدوديت ها به روش ترکيب خطي وزن دار (WLC)١ بـراي ارزيـابي تـوان اکولوژيک توسعۀ شهري؛ - انطباق خروجي حاصل از ارزيـابي تـوان اکولوژيـک توسـعۀ شـهري بـا ميـزان توسـعه در سال هاي متفاوت .