چکیده:
از جمله ویژگیهای کشورهای جهان سوم تمرکز شدید و عدم تعادل در مناطق جغرافیایی است که از نتایج سیاستهای رشد قطبی به شمار میآید. در نتیجه این سیاست، تعداد محدودی از مناطق نقش کلیدی داشته و سایر مناطق به صورت حاشیهای عمل مینمایند. برای ایجاد تعادل و به منظور شکل دادن فضاهای مناسب و همگون، بحث برنامهریزی منطقهای مطرح شده و اولین گام در برنامهریزی منطقهای شناخت نابرابریهای اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی نواحی مختلف میباشد. هدف از تحقیق حاضر سنجش وضعیت توسعه یافتگی و نابرابریهای آن در بین شهرستانهای استان لرستان است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف توسعهای و از سنخ تحقیقات توصیفی– تحلیلی است. به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای استفاده شده است. در راستای انجام تحقیق از 15 شاخص در قالب 4 متغیر بهداشتی، کشاورزی، آموزشی و جمعیت بهره گرفته شده است و تکنیک اصلی پژوهش شاخص ناموزون موریس بوده است. نتایج بدست آمده نشان دهندهی عدم توزیع هماهنگ امکانات و خدمات در شهرستانهای این استان میباشد. به شکلی که شهرستانهای خرماباد و بروجرد از لحاظ برخورداری از جمیع امکانات و خدمات با امتیاز 92.83 و 48.42 نسبت به دیگر شهرستانهای استان در رتبههای نخست و شهرستانهای پلدختر و کوهدشت با امتیاز 5.23 و 4.36 در رتبههای آخر قرار دارند. امکانات محیطی و محورهای توسعه و محدودههای صنعتی و شبکههای زیربنایی عمده، نقش مؤثری در سطوح برخورداری شهرستانهای استان دارد. در نهایت نیز با تأکید بر تقویت بخشهای حاشیهای استان به ویژه محور غربی استان، پیشنهادهایی جهت کاهش عدم تعادل توسعه در این منطقه ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
توسعه - یافتگی استان های کشور با توجه به توزیع فضای ناهمگن منابع و همچنین عوامل مختلف اجتماعی اقتصادی و اقلیمی مناطق و عدم تعریف مشخص و درست و نبودن جایگاه مشخص آمایش سرزمین در نظام برنامه ریزی و عدم شناخت و اهمیت آن در تعادل بخشی و تنظیم نابرابریهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی و توضیع بهینه منابع و فعالیت ها از طریق سیاست گزاران باعث بروز نابسامانیهای ناحیه ای و عدم توسعه یکپارچه در سطح نواحی شده است (آسایش ، ١٣٨١: ٦٨).
یافته های تحقیق : با استفاده از ١٥ شاخص مورد مطالعه و به کارگیری شاخص ناموزون موریس ، ضریب و رتبه برخورداری هر یک از شهرستان ها در زمینه بهداشت ، کشاورزی، آموزش ، جمعیت و فعالیت و همچنین سطوح کلی برخورداری از توسعه محاسبه و تعیین گردید.
با توجه به جدول بالا و شکل شماره ١ از نظر سطح برخورداری در ٤ شاخص و ١٥ متغیر مورد بررسی در بین شهرستان های استان لرستان ؛ شهرستان خرم آباد در رتبه اول و شهرستان کوهدشت در رتبه نهم قرار دارد.
/ شکل ٤- رتبه بندی توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان در بخش جمعیت و اشتغال نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها: تعیین هدف های مشخص ، خواسته ها و نیاز نواحی، استان ها و مناطق جغرافیایی کشور در قالب شاخص های توسعه یکی از مسائل مهمی است که طراحان نظام برنامه ریزی منطقه ای باید به آن توجه ویژه نمایند.