چکیده:
دریای خزر از چند سـال پـس از آنکـه کـشورهای اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفتند، نیروی دریایی دایر کنند، افـزایش چـشمگیری پیـدا کـرده است ، کاربست نظریه موازنه قدرت با تاکید بر حفظ امنیت ملی بسیار حائز اهمیت گردیـده اسـت . نکته مورد نظر این است که تا چند سال آینـده ناوگـانهـای نظـامی جدیـد بـه خـصوص ناوگـان قزاقستان و جمهوری آذربایجان نیز خود را در صفحه شطرنج منطقه عرضه خواهند کـرد. در ایـن میان، ناوگان روسیه در دریای خزر نه تنها از قدرت فراوان برخوردار بـوده، بلکـه قـدیمیتـرین آن محسوب میشود. بر این اساس، سوال اصلی مقاله این است که نظامی کردن حوزه دریای خزر چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرضیه تحقیق این است که نظامی کردن حوزه دریای خزر به دلیل افزایش قدرت مقطعی کشورهای ساحلی در بازههای زمانی متفاوت و تـضعیف موازنه قدرت میان آنا، امنیت ملی جمهوری اسـلامی ایـران در عرصـه هـای نظـامی، اقتـصادی و سیاسی را با چالش اساسی مواجه میسـازد. در ایـن پـژوهش روش تحقیـق بـه صـورت توصـیفی تحلیلی می باشد.
خلاصه ماشینی:
"رقابت بر سر تعیین حدود و مرزهای جغرافیایی و نیز رژیـم حقـوقی دریـای خـزر بـه همـراه تلاش برخی کشورها برای دستیابی به حداکثر منافع از منابع انـرژی ، نبـود اعتمـاد متقابـل و درک مشترک از مفاهیم و مولفه های تهدیـدزا و از بـین رفـتن بخـش مهمـی از زمینـه هـای استفاده از فرصت های مشترک و ورود به عرصه رقابت های سیاسی ، نظامی و غیره را می تـوان از جمله دلایل رشد نظامی گری در دریای خزر معرفی کرد و ایـن در حـالی اسـت کـه نفـوذ و حضور کشورهایی مانند آمریکا در حوزه دریای خزر بر پیچیده تر شـدن تعامـل و بـازی متقابـل کشورهای پیرامونی این گستره آبی افزوده است .
بدین ترتیب می توان شکل گیری بازی بزرگ درحـوزه دریـای خزر و ورود قدرت های غیرساحلی به ایـن منطقـه را بـه عنـوان تهدیـدی علیـه امنیـت ملـی کشورهای ساحلی و به ویژه ایران نگریست زیرا طی دو دهه گذشته ایالات متحده آمریکا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی یکی از بازیگران جدی در منطقه خزر قلمداد می شود که با اعلام دریای خزر به عنوان منافع استراتژیک حیاتی شروع بـه ایفـاء نقـش در امـور سیاسـی و اقتصادی این منطقه نموده است .
جمهوری اسـلامی ، عمـق یـافتن نگـاه امنیتی به روابط بین پنج کشور را که در نظامی شدن دریای خزر نمود یافته ، مهم ترین عامـل واگرایی کشورهای منطقه تلقی می کند و مسائلی چون افزایش سطح رقابـت هـای منطقـه ای ، گسترش نفوذ قدرت های فرامنطقه ای در دریای خزر و عـدم دسـتیابی بـه تـوافقی جـامع در زمینه رژیم حقوقی دریای خزر را مرتبط با ابعـاد و نتـایج نظـامی شـدن ایـن پهنـه آبـی بـر می شمارد(باشگاه اندیشه ،١٣٩٤)."