چکیده:
در تحلیل اقتصادی حقوق، از جمله کپیرایت تحلیل هزینه فایده و دیگر ابزارها و دیگر عناصر متدولوژی اقتصاد به کمک اقتصاددانان و حقوقدانان میآید. این مهم در تحلیل نظام کپیرایت نیز به صورت معنیداری مطرح است. در این مقاله تلاش شده تا از یک طرف مهمترین آسیبهای توسعه کپیرایت مانند رانتجویی، محدود کردن حوزه عمومی و هزینه مبادله در معرض ارزیابی قرار گیرد و از طرف دیگر فواید توسعه کپیرایت همچون بهرهوری، تجاریسازی، تأثیر بر رقابت بررسی شود. یک یافته این مقاله چنین بیان میشود که در یک ارزیابی کلی نظام کنونی کپیرایت در ایران و آمریکا دارای توازن و کارآمدی است و منافع کپیرایت بر مضرات آن پیشی میگیرد. البته روند افزایش مدت حمایت و حوزه کپیرایت بهویژه در سالهای اخیر سریع بوده است به گونهای که به سختی میتوان در مورد «آینده» توازن در عرصه کپیرایت بحث کرد. به نظر ما رعایت توازن میتواند بهرهوری کپیرایت را افزایش دهد.
خلاصه ماشینی:
بن کلر این نظر را این گونه توضیح داده که با در نظر گرفتن این که اطلاعات دارای کپیرایت هم یک درون داد (برای کسی که از آن استفاده میکند) است و هم یک برون داد (توسط تولیدکننده اثر فکری)، فرآیند ایجاد محصول فکری تضادی بین اولین نسل و دومین نسل پدیدآورندگان به وجود میآورد: «هرچه حقوق اولین نسل بیشتر باشد انگیزه بیشتر است اما هزینه نسل دوم بیشتر میشود و انگیزه آنها کمتر»...
تجربه و نظریه انتخاب عمومی به ما میآموزد که گروه های سازمان یافته در تعیین دقیق اهداف برای داشتن تأثیر سیاسی بیش از سایرین منفعت بسیاری دارند و این مسأله دقیقا در کپیرایت هم دیده میشود؛ زیرا صنایع کپیرایت و انجمن های تجاری به ویژه در آمریکا درگیر لابیهای گسترده هستند، به نحوی که میتوان گفت که امروز در کپیرایت ، رانت جویی قانون گذاری یک معضل شده و کنگره هر زمان صاحبان کپیرایت درخواست کرده اند با کپیرایت موافقت کرده است .
البته این امر خود میتواند به دلیل ساختار تصویب قانون گذاری در آمریکا و یا افزایش ارزش اقتصادی آثار کپی رایت در آن کشور باشد و به همین خاطر به نظر ما طرح این موضوع در کشوری مانند ایران در حال حاضر به عنوان یک معضل پذیرفتنی نیست .
با این حال نمیتوان نادیده گرفت که فقدان هسته نظری و حمایت محدود از مفهوم حوزه عمومی موجب شده که در پاره ای موارد مانند توسعه مدت به راحتی نادیده گرفته شود و این مسأله نیاز به بازنگری مفهومی برای توازن مالکیت فکری و دسترسی دارد.