چکیده:
صورت نمایی(برچسب زنی) پدیده ی اجتماعی فراگیری است که در روابط انسان ها با یکدیگر تأثیر گذار بوده است. این پدیده در جهان اسلام نیز رواج داشت. برای شناسایی عوامل و شرایط زمینه ساز این پدیده و پیامدهای آن و دریافت رهنمود قرآن درباره این پدیده و آشنایی با راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه قرآن، آیات این کتاب مقدس بررسی شد. در این تحقیق با بهره گیری از روش پیشنهادی در نظریه زمینه ای(GT) داده های قرآنی مورد بازکاوی و تحلیل قرار گرفته است. دستاورد این تحقیق پیشنهاد فرضیههای ذیل است: 1ـ تکبر موجب صورت نمایی پیامبران الهی و کتاب های آسمانی است. 2- در شرایط غلبه فرهنگ چند خدایی، ظهور پیامبران و آیین جدید زمینه ساز صورت نمایی ارزش های توحیدی است. 3- در شرایط حاکمیت نظام اشرافی، جهل آحاد جامعه موجب صورت نمایی پیامبران الهی است. 4- پیامدهای دنیوی و اخروی صورت نمایی با فراوانی پدیده ی صورت نمایی رابطه مستقیم دارد. پیشنهاد می شود: به کاربردی کردن فرضیههای فوق اندیشید و از روش های کیفی مانند نظریه زمینه ای در مطالعات قرآنی و تاریخی بهره جست.
خلاصه ماشینی:
صورت نمایی در این تحقیق ، به معنای هر سـخن یـا رفتـار یـا اعتقـادی اسـت کـه بـه شخص یا گروه یا مذهب یا سازمان و یا هر نهاد اجتماعی نسبت داده شده و موجب آزردن یا به حاشیه کشاندنش شود.
برای دریافت حقیقت و یافتن راهبردهـای قرآنـی در خصوص پدیده صورت نمایی ، باید به پژوهش در آیات قرآن پرداخت و برای رسـیدن بـه مقصد پاسخ این سؤالات را در قرآن جستجو نمود: ١- گونه های صورت نمایی چه بوده انـد؟ ٢-بـه اسـتناد آیـات قـرآن ، صـورت نمـایی کنندگان چه گروه هایی بوده اند؟ ٣- چه گروه هایی هدف صورت نمایی قـرار گرفتـه انـد؟ ٤- چه عوامل انگیزشی و شرایط زمینه ای و مداخلـه گر(میـانجی ) در صـورت نمـایی مـؤثر بوده اند؟ ٥- راهبردها و پیامدهای صورت نمایی چه بوده است ؟ (برای اطلاع بیشتر ر.
در این گونه از صـورت نمـایی مقـولاتی چـون وحـدانیت خداوند، حقانیت ادیان الهی و دعوت پیامبران ، موقعیت و جایگاه مذهبی دینداران یا ادیـان الهی و اهداف آن ادیان ، مورد توجه صورت نمایی کنندگان قرار گرفته اسـت .
با استفاده از اطلاعات جدول شماره ١٠، از ٢٤٤ مورد صـورت نمـایی شـده اسـتخراج شده از آیات قرآن ، صورت نمایی شدگان به ترتیب فراوانـی عبارتنـد از: ١- پیـامبران ٥٩%، ٢- غیب ٢٥%، ٣- کتاب های آسمانی ١٢%، ٤- مومنـان ٢%، ٥- زنـان ١%، ٦- سـاحران ١%، ٧- بازرگانان ، ٨- نو مسلمانان .