چکیده:
تراز تجاری از مهم ترین متغیرهای کلان و از محدودیت های استراتژیک اقتصاد کلان برای کشورهای در حال توسعه می باشد. نرخ ارز که رابطه برابری پول ملی و یا ارزش پول ملی در مقابل پول های بیگانه (اسعار) تعریف میگردد، به عنوان یکی از عوامل کلیدی مؤثر بر تراز تجاری کشورها شناخته می شود. از آنجا که نرخ ارز مؤثر واقعی، تغییر و تحول قیمت ها و هزینههای نسبی را با یک پول مشترک اندازه میگیرد، عمومی ترین شاخص استفاده شده برای رقابت پذیری است. این شاخص موقعیت رقابتی کشور را نشان میدهد. آشفتگی و نوسان در عملکرد این شاخص، از یک طرف مبین عدم تعادل در اقتصاد و از سوی دیگر، علت بی ثباتی بیشتر محسوب می شود. با توجه به اینکه جهت و میزان اثر گذاری نرخ ارز حقیقی بر تراز تجاری از موضوعات بسیار با اهمیت است، در این پژوهش تغییرات نرخ ارزحقیقی مؤثر بر تراز تجاری ایران و شرکای عمده برای دادههای سالانه دوره 90-1372 در قالب مدل تصحیح خطای برداری (VECM) بررسی شده و نتایج حاکی از آن است کهدر کوتاه مدت نوسانات نرخ ارز حقیقی مؤثر تنها برای کشور آلمان منجر به کاهش تراز تجاری میگردد و در بلند مدت، برای کشور ایتالیا منجر به افزایش تراز تجاری میگردد.
Trade balance is regarded as both main macroeconomic factor and strategic constraint in developing countries. Exchange rate، which is defined as parity relationship between national currency and foreign currencies، is a vital determinant of countries’ trade balance. As the real effective exchange rate measures the changes in prices and relative costs by a common currency، it is the most popular indicator to measure competitiveness.
On one hand، fluctuation of this index represents disequilibrium in the economy، and on the other hand، it is the cause of more instability. Since the direction and size of the effects of real exchange rate on trade balance is an important macroeconomic issue، this articleinvestigates the real effective exchange rate changes on trade balance in Iran and its’ major partners using the Vector Error Correction Model ( VECM ) over the period 1993-2011. The results indicate that the real effective exchange rate volatility reduces trade balance only for Germany in the short run and rises it for Italy in the long run.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اينکه جهت و ميزان اثر گذاري نرخ ارز حقيقي بر تراز تجاري از موضوعات بسيار با اهميت است ، در اين پژوهش تغييرات نرخ ارز حقيقي مؤثر بر تراز تجاري ايران و شرکاي عمده براي داده هاي سالانه دوره ٩٠-١٣٧٢ در قالب مدل تصحيح خطاي برداري (VECM) بررسي شده و نتايج حاکي از آن است که در کوتاه مدت نوسانات نرخ ارز حقيقي مؤثر تنها براي کشور آلمان منجر به کاهش تراز تجاري ميگردد و در بلند مدت ، براي کشور ايتاليا منجر به افزايش تراز تجاري ميگردد.
بهمني اسکويي و بروکز (١٩٩٩ ,Brooks &Bahmani-Oskoee ) در کار تجربي خود براي بررسي اثر کاهش ارزش پول بر تراز تجاري کشور آمريکا از روش اقتصاد سنجي ARDL استفاده نمودند و اثر بلند مدت و مثبت کاهش ارزش دلار را بر تراز تجاري آمريکا مورد تأييد قرار دادند؛ ولي اثر کوتاه مدت و منفي اين سياست بر تراز تجاري مورد تأييد قرار نگرفت .
پس از جمع آوري آمار و اطلاعات و پردازش داده هاي مورد نياز تحقيق ، به بررسي تأثيرات کوتاه مدت و بلند مدت نرخ ارز حقيقي مؤثر بر تراز تجاري ايران در مقابل شرکاي عمده تجاري بر اساس رويکرد VAR در قالب يک مدل VECM پرداخته شده است .
برآورد اثرات بلند مدت (به تصویر صفحه رجوع شود) مأخذ: يافته هاي تحقيق بنابراين با توجه به نتايج جداول فوق ، روند زماني متغيرها طي ١٩ سال براي کشورهاي آلمان ، ايتاليا و کره در هر دو مدل صادرات و واردات ، نشان مي دهد که رابطه بين صادرات ، واردات و نرخ ارز حقيقي مؤثر بر تراز تجاري ايران معنادار بوده است .