چکیده:
قرآن مجید از یک گروه ویژه به عنوان کارگزاران تغییرات اجتماعی مثبت یاد میکند که نقش سرنوشت سـازی در نجات جامعه از هلاکت و سقوط دارد. در آیه ١١٦ سوره هود، عنوان «اولوا بقیه » بر چنین گروهـی اطـلاق شده است . راهکار این گروه در ایجاد تغییرات اجتماعی، مبارزه مستمر بـا بـیعـدالتی، فسـاد و جلـوگیری از اختلالات فکری و رفتاری مردم و جامعه معرفی شده است . از اهداف مهم این مقاله ، بررسی ماهیت وجـودی آنان و نقش شان در سرنوشت جامعه ، رفع مهجوریت از قرآن با توسعه مفاهیم قرآنی و زمینه سـازی بـرای بـه کارگیری توصیه های آن در جامعه و همچنین شناخت و معرفی الگوهای قرآنی همچون «اولوا بقیه » برای مردم میباشد. دست یابی به مفهومی نو همچون «دارندگان حیات »؛ مصداق اتم مانند «اهل بیت »، و توسعه مفهومی موضوع از طریق همسان دانستن «اولوا بقیه »، با «الباقین »، «بقیه الله » و «کلمـه باقیـه » در قـرآن ، از یافتـه هـای مهـم ایـن پژوهش است . این نوشتار با به کارگیری روش کیفی (با توجـه بـه نـوع مطالعـه در متـون و اسـناد و تحلیـل محتوا)و تفسیر موضوعی نوع روش تفسیر قرآن با قرآن (با گرایش تفسیر تطبیقی) به سرانجام رسیده است .
خلاصه ماشینی:
قرآن مجیـد از نقش پویا و ماندگار چنین گروهی در عرصه حیات اجتماعی و مهندسی جامعه خبر می دهد، که با کارکرد مثبـت خود، عامل اصلاح اندیشه و رفتار جامعه می شود و از طرف دیگر، راهبرد این گروه ، مبارزه همه جانبـه بـا پدیـده فساد در سطح جامعه جهانی است .
اولوا بقیه : دانشمندان تفسیری فریقین ، درباره معنای ترکیبی آن ، دیدگاه هایی یکسان ندارند و معـانی مختلفـی از آن ارائه داده اند؛ مانند صاحبان تشخیص ، طاعت ، فضل ، (سمرقندی، بحرالعلوم بی تـا: ٢/ ١٧٥، ١٤١٥: ٢/ ٥٠٧)، خیر، (رازی، مفاتیح الغیـب ١٤٢٠: ١٨/ ٤٠٩)، عقـل ، رأی ، (مظهـری، تفسـیر المظهـری ١٤١٢: ٥/ ١٢٨؛ شـریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی ١٣٧٣: ٢/ ٤٨٧؛ حسـینی ، تفسـیر اثناعشـری ١٣٦٣: ٦، ١٥٥؛ خسـروانی، تفسـیر خسروانی ١٣٩٠: ٤، ٣٤١)؛ عده کمی از ملل و اقوام گذشته (طباطبایی، المیزان فی تفسیر القـرآن ١٣٧٤: ١١/ ٧٩)؛ اشخاص مایه دار و عده آمر به معروف و نـاهی از منکـر (مطهـری ، مجموعـه آثـار ١٣٥٨: ١٧/ ٢١٧ و ٢٥، ٣٠٩؛ سبزواری، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن ١٤١٩: ٢٣٩؛ طیب ، اطیـب البیـان فـی تفسـیر القـرآن ١٣٧٨: ٧/ ١٣٩)، رسول باطنی و ظاهری ؛ (گنابادی، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة ١٤٠٨: ٢/ ٣٤٤) اصحاب البقیه (صـادقی ، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن ١٣٦٥: ١٤/ ٤٢٤)؛ علم و صلاح (فیضی، سواطع الالهام فی تفسـیر القـرآن ١٤١٧: ٣/ ٩٨)؛ هدایت یافتگان خردمند (خطیب ، التفسیر القرآنی للقرآن بی تا: ٦/ ١٢١٢ق ) و ینهـون عـن الفسـاد فـی الأرض (نجفی ، تفسیر آسان ١٣٩٨: ٨/ ٣٤).