چکیده:
به طور معمول در تمام حکومت های موجود در جهان عوامل قدرت یابی کشورها را براساس مولفه های ژئوپلیتیکی آن قرار میدهند و در سیاست های منطقه ای و جهانی خود از این مولفه ژئوپلیتیکی به شدت متاثر میباشند. از جمله ی این مولفه های ژئوپلتیکی مسیرهای دریایی میباشند، که در ساختار ژئوپلتیکی کشورها از عوامل قدرت یابی بسیار مهمی محسوب میگردند. امروزه با وقوع تحولات جدید از جمله کشف نفت و به دنبال آن تحولات شگرف درعرصه ی تکنولوژی نقش ژئواکونومیکی تنگه های بین المللی نیز مورد توجه بسیار قرار گرفته است و با ورود قدرت های بزرگ به این مناطق در جهت تامین منافع خود، بعد استراتژیک در کنار بعد ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی آن نیز گسترده گردید. نظر به اهمیت تنگه هرمز در اقتصاد جهانی و نقش جغرافیایی از نظر بعد ارتباطی آن ، و همچنین با توجه به وابستگیهای مستقیم و غیرمستقیمی که در جهان نسبت به این تنگه وجود دارد، پرسش اصلی این نوشتار در این راستا قرار میگیرد که نقش استراتژیک تنگه هرمز در مقایسه با تنگه های بین المللی جهان دربردارنده ی چه ویژگیهایی است ؟ فرضیه پژوهش بر این مبنا قرار میگیرد که تنگه هرمز به لحاظ نقش ارتباطی به عنوان متصل کننده ی خلیج فارس با اقیانوس هند و همچنین نقش تجاری گسترده ای که در ترانزیت انرژی در جهان ایفا میکند،دارای اهمیت استراتژیکی گسترده ای است .
خلاصه ماشینی:
امروزه با وقوع تحولات جدید از جمله کشف نفت و به دنبال آن تحولات شگرف درعرصه ی تکنولوژی نقش ژئواکونومیکی تنگه های بین المللی نیز مورد توجه بسیار قرار گرفته است و با ورود قدرت های بزرگ به این مناطق در جهت تامین منافع خود، بعد استراتژیک در کنار بعد ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی آن نیز گسترده گردید.
نظر به اهمیت تنگه هرمز در اقتصاد جهانی و نقش جغرافیایی از نظر بعد ارتباطی آن ، و همچنین با توجه به وابستگیهای مستقیم و غیرمستقیمی که در جهان نسبت به این تنگه وجود دارد، پرسش اصلی این نوشتار در این راستا قرار میگیرد که نقش استراتژیک تنگه هرمز در مقایسه با تنگه های بین المللی جهان دربردارنده ی چه ویژگیهایی است ؟ فرضیه پژوهش بر این مبنا قرار میگیرد که تنگه هرمز به لحاظ نقش ارتباطی به عنوان متصل کننده ی خلیج فارس با اقیانوس هند و همچنین نقش تجاری گسترده ای که در ترانزیت انرژی در جهان ایفا میکند،دارای اهمیت استراتژیکی گسترده ای است .
منطقه اقیانوس هند دارای چهار آبراهه مهم و بحرانی برای تجارت بین المللی دریایی شامل : تنگه ی هرمز(مرز ایران و عمان )، تنگه ی مالاکا(مرز اندونزی و مالزی)، تنگه ی باب المندب (مرز جیبوتی و یمن ) و کانال سوئز در مصر است .
(284 تنگه هرمز به عنوان یک آب راه بین المللی از ارزش استراتژیک خاصی برخوردار است ، این تنگه در جنوب غربی آسیا و در امتداد پیشرفتگی آب های اقیانوس هند در مدخل خلیج فارس قرار دارد، که خلیج فارس و دریای عمان را به هم میپیوندد و کم فاصله ترین منطقه دریایی بین شبه جزیره عربستان و فلات ایران است (نوری، ١٣٩٠: ٨٧).