چکیده:
یکی از سنتهای تاریخنگاری ایران، نگارش کتابهایی درباره زندگانی پادشاهانی است که دوران زمامداری ایشان با تحولات بسیار اثرگذاری همراه بوده است. یکی از این دست کتابها-که به صورت نسخه خطی می باشد- توسط «اسماعیل حسینی مرعشی تبریزی» معروف به میرملایمبیگ از نویسندگان دوران شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی نگاشته شده است و آن را می توان «عالمآرای شاهتهماسب» نام نهاد. نویسنده در این کتاب با هدف شرح وقایع دوره زمامداری شاه تهماسب اول صفوی (۹۸۴-۹۳۰) به تالیف رخدادهای واقعه از سال ۹۳۰ تا ۹۸۱ ق و به صورتی داستانگونه همراه با گزارش های تاریخی پرداخته است. از آنجا که نسخه مذکور آگاهی های بسیارسودمندی از اوضاع سیاسی و نظامی عهد شاهتهماسب در اختیار می گذارد و افزون بر آن اطلاعات مفیدی از منظر اجتماعی و فرهنگی درباره احوالات عامه مردم، آن هم با زبانی روان و نثری سهلالوصول ارائه می دهد، لذا در این مقاله به معرفی آن پرداخته شده است.
این مقاله با هدف معرفی و بررسی ویژگی های متعدد و درخور این کتاب –که کمترین بدان توجه شده است- می کوشد در حد اجمال و با دستهبندی و تبیین خصوصیات اصلی و برجسته این نسخه، اهمیت و ارزش نسخه مذکور را یادآور شود.
One of the Iranain Historiographical traditions is the writing of books about Kings whose lifes coincidented with very effective changes. A sample is a manuscript which its author is Ismael Hosseini Marashi Tabrizi Known as “mir molayem bag” contemporary to Safid kings ،Shāh Safi and Shāh Abbas II ، a book that we can entile its " Ālam Ārā-yi Shāh Ṭaḥmāsb I". Aiming to explain the events of Shah Tahmasb s period(1523-1576)، Author has been writing the events from 1523 till 1573 A.D and with along narative prose & historical reports. Moreover، this manuscript gaves very useful information about political & military situation in Shāh Ṭaḥmāsb era & gives useful informations from social and cultural life of common peoples & etc.
The aim of this article is to introduce & analysis of the numerous & meritorious qualities of this manuscript. Because، it is not pay attention to its. Then، this article ،briefly، notes to its value & importance by way of sorting & explaining of this manuscript s outstanding properties.