چکیده:
پژوهش حاضر جایگاه بینشان قید در زبان فارسی را مورد ارزیابی قرار میدهد. به این منظور پرسشنامهای مرکب از بیست جملة نامرتب در اختیار سی نفر از گویشوران قرار گرفته است. هر یک از جملات دارای یک قید حالت است که به طور تصادفی نامرتب شده است. نتایج این تحقیق که از 600 جمله به دست آمده است، نشان میدهد که قیود انتخابشده عمدتا به صورت معناداری در یکی از جایگاهها به کار رفتهاند. این تحقیق نشان میدهد که جایگاه بینشان قید به ویژگیهای نحوی معنایی بافت زبانی و نوع قید وابسته است. این پژوهش همچنین نشان میدهد که اگرچه به نظر میرسد برداشت و سلیقة شخصی گویشور در تعیین جایگاه قید دخیل باشد اما تحلیل آماری خلاف این را ثابت میکند. این پژوهش علاوه بر معرفی جایگاه بینشان هر یک از قیود مورد بررسی، نسبت نشانداری در خصوص هر یک از قیود را نشان میدهد. همچنین تحلیل پوستهای مشروط به اینکه قید را به صورت افزوده و ضمیمه نشان دهد، میتواند تحلیل مناسبی از جایگاه قید به شمار آید.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر درصدد پاسخ دادن به این پرسشها است که در محدودة آزمونی که صورت گرفته است، قیدهای مورد بررسی به صورت بینشان در چه جایگاههایی قرار میگیرند و آیا جایگاه قید به عواملی چون ”نوع قید، ملاحظات نحوی، معنایی، سبکی و کاربردشناختی“ ساختی که در آن قرار میگیرد، وابسته است؟ علاوه بر این، آیا برداشت گویشور از موقعیت میتواند در این خصوص مؤثر باشد؟ به عنوان آخرین پرسش این پژوهش میتوان به این سؤال اشاره کرد که آیا در قالب طرح پوستهای میتوان توجیهی قابل دفاع از جایگاه قید ارائه داد؟ در پژوهش حاضر به منظور فراهم آوردن پاسخ مناسب به پرسشهای مورد نظر، آزمونی بر اساس 20 جملة درهمریخته تدوین شده است.
توزیع قیدهای مورد بررسی در جایگاههای مختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول شمارۀ (2) قیدهایی را نشان میدهد که به طور بینشان در جایگاه ”قبل از فاعل“ قرار میگیرند.
قیدهایی که به صورت بینشان بعد از فاعل به کار میروند (به تصویر صفحه مراجعه شود) با دقت در جدول شمارۀ (3) مشخص میشود که اگرچه مفهوم نشانداری مطلق است اما مقایسۀ میزان بینشانی قید در جدول بالا یک طیف را نشان میدهد.
جایگاه قید به صورت افزوده و ضمیمه در قالب طرح پوستهای 5- نتیجهگیری تحقیق حاضر نشان میدهد که با بررسی کاربرد بینشان قیود از طریق آزمون مرتب کردن جملات درهمریخته، میتوان اتفاق نظر گویشوران زبان را در کاربرد قیود در جایگاههای مختلف نشان داد.
این تحقیق نشان میدهد که قیدها به طور بینشان میتوانند در جایگاههای متفاوتی قرار گیرند که این جایگاه با توجه به نوع قید و ویژگیهای نحوی، معنایی، سبکی و کاربردشناختی بافتی که در آن به کار میرود، متفاوت است.