چکیده:
این مقاله در تلاش است ضمن واکاوی تفاوت تعبیر ملاصدرا و علامه طباطبایی از «ماهیت»، تاثیر این تفاوت را در نظریه اصالت وجود و بداهت آن بازشناسی کند. تعابیر دوگانه ای از «ماهیت» در آثار ملاصدرا وجود دارد. اما به نظر می رسد تعبیری که در آن واقعیت، متشکل از وجود (به صورت اولا و بالذات) و ماهیت (به صورت ثانیا و بالعرض) است، با ساختار فلسفی ملاصدرا سازگاری بیشتری دارد. اما در نظر علامه طباطبایی، واقعیت همان وجود است و چنین نیست که واقعیت از ماهیت نیز تشکیل شده باشد. ماهیت ظهور حدود، سلوب و اعدام ذاتی وجودات خاص در ذهن است. بنابراین، محکی خارجی ماهیت، همین اعدام ذاتی و حدود وجودی هستند که به عنوان اموری اعتباری و مشابه عدم مضاف تعبیر می شوند. از سوی دیگر، با هر دو تعبیر از ماهیت، نظریه اصالت وجود امری بدیهی و بی نیاز از اثبات خواهد بود و براهین ارائه شده برای آن صرفا جنبه تنبیهی دارند. اما دیدگاه علامه به بداهت نزدیک تر است و گزاره «وجود اصیل است» نزد ایشان گزاره ای تحلیلی قلمداد می شود.
This paper intends to find an answer to the problematic description of “quiddity” in MullaSadra and Tabatabaei’s philosophy and to consider its effect on evidence of “Principality of Existence Theory”. There are two interpretations of quiddity in MullaSadra’s philosophy; but actual realization of existence (by itself) and quiddity (by accident) which has more consistency to MullaSadra’s philosophical structure. In Tabatabaei’s philosophy، however، “reality” is “existence” and quiddity (as known) has no actual realization. Quiddity is apparition of essential negations and limitations of existence in the mind; therefore concrete equivalent of quiddity is such negations which are considered as the arbitrary and non-existence related to something. Moreover، by the both interpretations on quiddity، Principality of Existence will be regarded as a self-evident theory and the arguments will be for indicating. But Tabatabaei’s view is more qualified and in his philosophy “existence is principal” is an analytical proposition.