چکیده:
نوشتار به روش تحلیل گزاره ای رابطه تقدیر و قضای الهی را از نگاه دو عالم برجسته مدرسه کلامی قم؛ شیخ کلینی و شیخ صدوق بررسی می کند. حاصل این پژوهش این است که تقدیر و قضای تشریعی همه افعال اختیاری انسان را فرا می گیرد، اما شمول تقدیر و قضای تکوینی الهی نسبت به افعال انسان به گونه ای است که افعال انسان مخلوق تقدیری پروردگار و مخلوق تکوینی انسان اند؛ یعنی خداوند حدود و اندازه افعال را رقم می زند، ولی این انسان است که آن ها را در مرحله عمل به منصه ظهور می رساند. گناهان انسان به علم، تقدیر و نیروی الهی انجام می شود. خداوند انسان را از انجام آن ها نهی کرده است، ولی باز انسان به اختیار خدا مرتکب گناه می شود. این نظریه مجبور بودن انسان (جبر) و واگذاری او به خودش (تفویض) نیست، چرا که این ارتباط دوسویه است: در یک سو اختیار، تکلیف و مسئولیت انسان قرار دارد و در سوی دیگر حضور موثر خداوند در اعمال انسان مشاهده می شود.
The issue of Taqdir and Qada are of highly important issues in Shia understanding. This study deals with the relationship between Taqdir and Qada through factor analysis from the view points of two great scholars sheikh Kolayni and Sheikh Saduq. The result of this study is the point that Taqdir and Qada involve all free deeds of human beings. Taqdir and Qada includes deeds of human beings who are the creatures of God determines the limitation and extent of deeds of mankind but it is this human being that put them into practice. Sins of human beings are committed while God is aware of their happening. God forbids human beings from committing them but still gives human beings this free will to act as they wish. This does not mean mankind is forced to do something (Jabr) or he is completely free (Tafviz)، as this is a two way relationship. From one hand، duties and responsibilities and in the other hand the effective presence of God in deeds of mankind.
خلاصه ماشینی:
"تقدیر و قضای الهی به چه معناست؟ و چه ویژگیهایی دارد؟ انواع تقدیر و قضای الهی کدام است؟ آیا تقدیر و قضای تکوینی الهی همة پدیدههای مادی را در بر میگیرد؟ رابطة تقدیر و قضای تشریعی با افعال اختیاری انسان چیست؟ آیا تغییر در تقدیر و قضای الهی با علم الهی ناسازگار است و پشیمانی را به ساحت ربوبی نسبت میدهد؟ آیا تقدیر و قضای تکوینی هر دو، افعال اختیاری انسان را فرا میگیرد؟ همان طور که تقدیر الهی همة افعال انسان را در بر میگیرد، گناهان انسان را میتوان به خداوند نسبت داد؟ لازمة تقدیر و قضای الهی در اعمال انسان، جبر یا تفویض انسان یا بین این دو است؟ اهل بیت: در مبحث تقدیر و قضای الهی برای رهایی از لغزشگاه جبر و تفویض چه معیار و ضابطهای به دست میدهند؟ آیا الگویی که ائمه: در این موضوع به دست میدهند با عدل الهی سازگار است؟ 1- معنای قدر و قضا 1-1.
گفتم معنای حکم چیست؟ فرمود: هرگاه حکم کرد، قطعیاش میکند و این همان است که بازگشتناپذیر است؛ امام صادق7 میفرمایند: «لایکون شیء فی الارض و لا فی السماء الا بهذه الخصال السبع: بمشیة و ارادة و قدر و قضاء و اذن وکتاب و اجل، فمن زعم انه یقدر علی نقض واحدة فقد کفر.
رابطة تقدیر و قضای الهی با گناهان انسان حال به این پرسش در روایات رسیده از عالمان مدرسه قم میپردازیم؛ همان طور که تقدیر الهی همة افعال انسان را در بر میگیرد، آیا میتوان گناهان انسان را به خداوند نسبت داد؟ به عبارت دیگر تقدیر الهی با گناهان انسان چه رابطهای دارد؟ باری تعالی میفرماید: «ما اصابک من حسنة فمن الله و ما اصابک من سیئة فمن نفسک و ارسلناک للناس رسولا وکفی بالله شهیدا."