چکیده:
امروزه سکونتگاههای غیررسمی بهعنوان یک مسئله و واقعیت شهری فراروی مدیریت شهری و منطقهای کشورهای مختلف دنیا، در شهرهای بزرگ و کوچک پذیرفته شده است. براساس تجربههای گذشته و تحولهای بسیار امروز، جستوجوی راهحلهای نوین و کارآمد بهمنظور کاربرد در ارتقای کیفیت این سکونتگاهها و تبدیل آنها به بخش قابل زیست کالبد و جامعه شهری، به یکی از دغدغههای اصلی برنامهریزان، مدیران شهری و نیز یکی از مباحث مهم پژوهشی مبدل شده است. هدف اصلی این مقاله، بررسی کاربرد فن ارزیابی مشارکتی روستایی در فرایند ارتقای کیفیت محیطی در سکونتگاه غیررسمی اسلامآباد در منطقه 2 شهرداری تهران است. روش پژوهش، کیفی و نوع آن کاربردی است. برای انجام پژوهش از ابزارهای پرسشنامه، مشاهده میدانی و تکنیک گلولهبرفی بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که فن ارزیابی مشارکتی روستایی در مورد سکونتگاه مورد مطالعه، کاربرد مناسبی دارد و از طریق این فن، ضمن رسیدن به چشماندازهای مشترک در مورد وضعیت موجود، میزان انحرافهای میان دیدگاه ساکنان با دیدگاههای رسمی برنامهریزان و مسئولان شهری بهخوبی نشان داده میشود. با وجود این، میتوان با تدوین سناریوهایی که هم احکام فرادست را درنظر بگیرد و هم به شکاف بین نیازها، انتظارهای ساکنان و دیدگاه مسئولان شهری توجه کند، به شرط اجرای صحیح سناریوها به نتایج مطلوبی دست یافت.
Today، informal settlements have been accepted in the cities and towns as a problem and an urban fact facing urban and regional management in different countries of the world. According to past experiences and the evolutions of today، searching for new and efficient solutions in order to improve the quality of these settlements in line with converting them into a habitable zone of urban physics and community has become one of the main concerns of urban planners and urban managers. The main objective of this article is to apply participatory rural appraisal techniques in the process of environmental quality improvement in informal settlements of Islamabad in district 2 of Tehran municipality. Research method is qualitative and type of research is applied. Field observation and snowball technique have been used to study the related issues. The research results show that participatory rural appraisal technique has been properly applied in the studied settlements; and through this technique while achieving the common perspectives on available situation، deviations rate in residents' perspective from formal perspectives of urban planners and urban authorities is well presented. However، by creating scenarios which consider forward looking statements and also the gap between residents' needs and expectations and the viewpoint of urban officials; the desired results can be achieved if scenarios are implemented properly.
خلاصه ماشینی:
نبايد فراموش کرد که فقر در هرجا که باشد، تهديدي براي کل است (ونگ ، ٢٠١٤؛ صالحي اميري و خدائي ، ١٣٨٩)؛ بنابراين ، هدف اين پژوهش نيز کاربرد رويکردهاي ارتقاي کيفت ي محيطي به طور عام و فن ارزيابي مشارکتي روستايي در فرايند برنامه ريزي، به طور خاص در برنامه ريزي ارتقاي سکونتگاه هاي غيررسمي در اسلام آباد، واقع در منطقۀ ٢ شهر تهران است .
پرسش هاي پژوهش اين پژوهش در پي پاسخگويي به سه پرسش زير است : پرسش اصلي - آيا مي توان با فن ارزيابي مشارکتي روستايي در فرايند برنامه ريزي ، به نتايج مطلوب و قابل قبولي در راستاي ارتقاي سکونتگاه هاي غيررسمي دست يافت ؟ پرسش هاي فرعي - مهم ترين مشکل ها و تنگناهاي يک محدودة داراي اسکان غيررسمي مانند اسلام آباد چيست و ديدگاه هاي مردم و مسئولان ذي ربط در اين زمينه ، چه تفاوت ها و شباهت هايي دارند؟ - چه رويکردهاي برنامه ريزي براي ارتقاي وضعيت چنين سکونتگاه هايي وجود دارد و چگونه مي توان رويکرد برنامه ريزي را براساس مقتضيات و شرايط محلي اين سکونتگاه ها انتخاب کرد؟ روش پژوهش اين مقاله از ديدگاه ماهيت ، کييف و از نظر نوع ، کاربردي است .
جست وجوي شيوه هاي مؤثر در برخورد با اين پديده و کاربرد آن ها در سياست هاي شهري و روندهاي توسعۀ پايدار شهرها اهميت بسياري دارد؛ بنابراين ، در اين پژوهش نيز در جست وجوي يکي از اين راه حل ها، فن ارزيابي مشارکتي روستايي در بين رويکردهاي مختلف ارتقاي کيت يف محيطي انتخاب شد و در مورد سکونتگاه غيررسمي اسلام آباد در کلان شهر تهران به کار گرفته شد.