چکیده:
اندیشه چپ در ایران برآمده از شرایط خاص سیاسـی و اقتصـادی در دوره معاصر بوده که در عین تاثیرگذاری بر اندیشـه ایرانـی از برخـی خصلت های ایرانی– اسلامی تاثیر پذیرفته و به شکل جدیدی، کـه از آن به سنت چپ اسلامی یاد میشود، تبلور یافتـه اسـت . یکـی از مهم تـرین نمودهای این سنت را میتـوان در شـکل دهی اندیشـه سیاسـی و نظـام سیاسی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مشاهده نمود. سوال اصلی ایـن پژوهش ، بعد از تبیین اندیشه چپ اسلامی در قالب یک سنت فکـری، آن است که این اندیشه به چه صورتی در ماهیت دولـت در ایـران معاصـر اثرگذار بوده است . نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که اندیشه اولیـه چپ در ایران، با رویکرد خاص خود در باب دولت در تعریـف وظـایف گسترده برای آن اثرگذار بوده است . علاوه بر آن سنت فکـری چـپ بـه تبیین یک نوع دموکراسی خاص در حکومت اسلامی پرداخته که ازجمله مهم تــرین ویژگیهــای آن قائــل شــدن بــه هــدایت و جهــت دهی جامعــه به سوی یک مکتب واحد فکری و تاکید بر انتخاب کارگزاران و راهبـران حاکم از درون یک ایدئولوژی و مکتب خاص میباشد. بعدها این تعریف از دموکراسی در اندیشه برخی تئوریسین های انقلاب اسـلامی اثرگـذار بوده است .
خلاصه ماشینی:
در دوره تـاریخی ایـران معاصـر نیـز مفهـوم سـنت چـپ بـه عنوان یکـی از سنت های فعال فکری به تبیین دیدگاه خود در باب جایگاه مردم در نظام سیاسی پرداختـه و سایر سنت های فکری نیز از این تعریف استفاده نمودهاند.
ازجمله مهم ترین اندیشـه های اثـر پذیرفته از تفکر چپ مفهوم"جمهوریت " بوده که علاوه بر مبـانی و اعتقـادات اسـلامی، در برخی از مؤلفه های خود تا حدودی متأثر از سنت چـپ موجـود در ایـن دوره بـوده و از آن در تکمیل یا تبیین بهتر اندیشه های خود استفاده نموده است .
٦- مبانی مؤثر بر شکل حکومت در سنت فکری چپ اسلامی همانگونه که در توضیح خیر بیرونـی ایـن سـنت فکـری توضـیح داده شـد، رسـیدن بـه خیرنهایی، یعنی جامعه سوسیالیستی عدالت محور، فقط از طریق یک نظام سیاسی و با یـک تعریف خاص از دموکراسی امکانپذیر است .
توجـه بـه ایـن مسـائل روشـن میسازد که این سنت فکری به هیچ وجه بـا نظـام سـلطنت همراهـی نشـان نـداده و حتـی در ماههای پیش از کودتای ٢٨مرداد واژه"جمهوری"برای اولین بار از سوی حزب مردم ایـران استفاده و جمهوریت به عنوان الگوی مطلوب حکومت داری باب شد.
٦-١-شکل گیری دموکراسی متعهد در نزاع حق و باطل توجه به اندیشه سنت فکری چپ اسلامی در باب شکل حکومـت روشـن میسـازد کـه توجه به این نظام سیاسی ریشه در مبانیای داشت که به عنوان عقبه فکری ایـن نظـام سیاسـی فعالیت های این سنت را جهت دهی مینمود.