چکیده:
واصف باختری یکی از چهرههای شاخص ادبیات معاصر افغانستان است که بدون شک تاثیری ماندگار بر شعر و ادب این دوره داشته و در هر دو زمینة پژوهش و آفرینش ادبی از سرآمدان روزگار در قلمرو زبان فارسی به شمار میرود. شعر باختری از جنبههای گوناگون قابل بررسی و تحقیق است و ما در این پژوهش کوتاه سعی خواهیم کرد تا یکی از جنبههای بلاغی شعر او را بررسی کنیم.ابتدا اشارهای گذرا به اهمیت بررسیهای تحلیلی شعر شاعران و جنبههای قابل بررسی دستگاه بلاغی شعر شاعران نموده و سپس یکی از مولفههای دستگاه بلاغی شعر باختری (تشبیه) را مورد بحث قرار دادهایم. هدف ما در این پژوهش روشن ساختن دید شاعر نسبت به پدیدههای جهان از راه شناسایی تشبیهاتی است که در هفت دفتر شعری خویش به کار برده است.
خلاصه ماشینی:
بررسی ادبی و بلاغی سخن واصف باختری مرضیه موسوی* ـ سرورسا رفیع زاده ** چکیده واصف باختری یکی از چهرههای شاخص ادبیات معاصر افغانستان است که بدون شک تأثیری ماندگار بر شعر و ادب این دوره داشته و در هر دو زمینة پژوهش و آفرینش ادبی از سرآمدان روزگار در قلمرو زبان فارسی به شمار میرود.
در سه دفتر از شعرهای وی یعنی از میعاد تا هرگز، از این آیینة بشکستة تاریخ و تاحدی و آفتاب نمیمیرد، تشبیهات تازه و بدیع، کمتر وجود دارد، اما به تدریج بر حجم این گونه تشبیهات افزوده میشود و در سایر مجموعهها در سطح وسیع شاهد تشبیهاتی با ساختهای نو هستیم.
«به اینگونه تصاویر که یک سوی تصویر محسوس و از اشیا حسی و مادی است و سوی دیگر با تجربههای ژرف و عمیق ادراک پیوند دارد، تصاویر اعماق هم میگویند» (فتوحی، ١٣٨٥: ٦٧) این نوع ترکیبات در بیشتر مجموعهها به جز دو مجموعة از میعاد تا هرگز و از این آیینة بشکستة تاریخ به کار رفته است.
این نوع ترکیبات تقریبا در تمامی مجموعههای شعری باختری بسامد بالایی داشته است و از بین هفت دفتر شعر تنها دو مجموعة از میعاد تا هرگز و از این آیینة بشکستة تاریخ در سطح پایینتری قرار گرفته اند.
از میان هفت مجموعة شعر، به ترتیب مجموعههای از میعاد تا هرگز، دیباچهای در فرجام، و از این آیینة بشکستة تاریخ پایین ترین بسامد را داشته است.
این نوع تشبیه به صورت پراکنده در همة آثار به خصوص مجموعههای و آفتاب نمیمیرد و در استوای فصل شکستن به کار رفته است.