چکیده:
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب بخصوص در مناطق مرزی امری مهم و ضروری می باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش و رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه های آبریز است. اما عدم دسترسی به داده های میدانی کافی در حوضه های مرزی این امر را با مشکل اساسی روبه رو می سازد. جهت فایق آمدن به این مشکل می توان از داده های سنجش از دور و مدل های جهانی استفاده نمود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی روند تغییرات بارش-رواناب در حوضه ی سد دوستی با استفاده از مدل جهانی سطح زمین (GLDAS) می باشد. بدین منظور از داده های جهانی سطح زمین در 7 پیکسل 5/1 در 5/1 درجه ای بین عرض های جغرافیایی 5/36-35 شمالی و طول های جغرافیایی67-5/59 غربی استفاده شد. نوع تغییرات و روند داده های مدل از طریق شبیه سازی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون های من-کندال و من-کندال دنباله ای در طی 10 سال از سال 2004 تا 2013 به صورت فصلی و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد که در شرق و جنوب شرقی حوضه ی مورد مطالعه همبستگی بین بارش و رواناب ضعیف تر از سایر نقاط است همچنین در سطح اطمینان 95% برای داده های سالانه برای بارش تنها در پیکسل 7 و برای رواناب در پیکسل های 6 و 7 روند منفی هستند. در ارتباط با داده های فصلی، بارش تنها در فصل بهار در دو پیکسل 5 و 7 و رواناب در پیکسل 7 در فصل های زمستان و تابستان روند منفی تشخیص داده شد. نتایج این مدل نشان می دهد که مدل GLDAS جهت مطالعه بارش-رواناب در نقاطی که دسترسی به داده های زمینی دشوار است، می تواند بسیار کاربردی و مفید باشد زیرا امکان بررسی مناطق وسیع با هزینه ی کم را دارد.
Nowadays due to water deficit and crisis، it is necessary to improve water resources management. One of the major steps is an awareness of amount of Rainfall- Runoff in basins.But this effort is face with lack of access toadequatefield datainborderarea. Using remotely sensed data and global land models are good way toovercomethisproblem. The aim of this study is to investigate the trend of rainfall-runoff in the Doosti dam basinwhich is important for decision–makers in Iran.This basin is located between Latitudes of 35-36.5 N and Longitude 59.5-67 W. For this purpose GLDAS data in 7 pixels with 1.5*1.5 degree spatial size located in the study area were used. Then trend of rainfall and runoff changes was investigated using simulation، Pearson correlation coefficient، Man Kendal and the sequence Man Kendal test during 10 years from 2004 to 2013، seasonaland monthly. The resultsofdataanalysisshowed that in theEastand Southeast areas ofbasin،correlation between rainfall and runoffisless thanother area. Also in 95% level of confidence for annual precipitation data only in pixel number 7 and for runoff in pixel numbers 6 and 7 there is negative trends. For seasonal data، just in the spring and in pixel numbers 5 and 7 and for runoff in the winter and summer in pixel number 7 the trend was negative. About seasonal rain data analysis only in pixel 7 and for seasonal runoff in pixels number 6 and 7 the trends were negative. Beside of this it can be consider that using of GLDAS model for study the rainfall-runoff trend analysis in the regions with rare ground data is very useful and economic.