چکیده:
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، قفقاز جنوبی عرصه تهدیدها و چالشهای امنیتی متعدد بوده است. مناقشههای قومی و سرزمینی، بیثباتی سیاسی، نداشتن توسعه اقتصادی و اجتماعی، تهدید های فراملیتی و جرایم سازمانیافته و بالاخره رقابت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای مهم ترین چالشهای امنیتی در قفقازجنوبی است. وجود این چالشها و مسایل حادامنیتی، پیچیدگیهای امنیتی را برای قفقاز به ارمغان آورده و مانع از استقرار کامل صلح و ثبات در این منطقه شده است. سوال اصلی در این مقاله این است، چگونه میتوان مولفههای اصلی مجموعه امنیتی از قبیل قطبیت، ساخت اجتماعی، نوع دولت، مرزبندی، آنارشی را بر قفقاز جنوبی اعمال کرد؟ و آیا این منطقه زیرمجموعه مجموعه بزرگتر امنیتی با محوریت روسیه است یا یک مجموعه مستقل امنیتی محسوب میشود؟
مولفین فرضیه مقاله را اینچنین مطرح می کنند که به دلیل وابستگیهای متقابل امنیتی در منطقه قفقاز جنوبی مولفههای مجموعه امنیتی در این منطقه قابل اعمال و در ضمن این منطقه یک منطقه مستقل از زیرمجموعه امنیتی روسیه محسوب میشود. در این مقاله سعی میشود، ابتدا به تبارشناسی نظریه مجموعه امنیتی پرداخته شود و سپس در قالب مفهوم مرزبندی، مسئله استقلال این مجموعه یا زیرمجموعه مجموعه امنیتی روسیه بودن بررسی شود و در نهایت به روش تجربی و تبیینی مولفههای این نظریه مجموعه امنیت منطقهای در قفقاز جنوبی اعمال شود.
After the collapse of Soviet Union، South Caucasus has been the ground of different kinds of threats and security challenges. The most important security challenges in South Caucasus include ethnic and territorial conflicts، political instability، lack of economic and social development، transnational threats، organized crime، and finally the competition of regional and trans-regional powers. The existence of these challenges has provided a security complexity in Caucasus and has prevented the establishment of stability and peace in this region. The main question in this study is: How can we employ the main components of the security complex including polarity، social construct، state's nature، boundary and anarchy in south Caucasus? Assumption is that the components of regional security complex can be applied in south Caucasus because of its security interdependence; this region would be considered independence from Russia regional security complex. The Firstly، an attempt has been made to assess the genealogy of the security complex theory. Then، a survey has been done to see whether this complex is a sub complex of Russia security complex or it is an independent one، using the framework of boundaries concept. Finally، the components of security complex theory are applied in South Caucasus using an "Explanation and Positivism" methodology.
خلاصه ماشینی:
Buzan & Wæver در ادامه سعی می شود به سوال اصلی مقاله پاسخ داده و مولفـه هـای اصـلی نظریـه مجموعـه امنیـت منطقـه ایـی (مـرز، سـاختار اجتمـاعی ، قطبیـت و آنارشـی و نـوع دولـت ) در منطقـه قفقازجنوبی بررسی شود: مرزهای مجموعه امنیتی قفقاز جنوبی سوالی که در این بخش مطرح است ، آیا می توان قفقاز جنوبی را به عنوان یـک مجموعـه امنیتی به حساب آورد یا همچنان که بوزان و ویور استدلال کرده اند؛ صـرفا یـک زیرمجموعـه امنیتی در مجموعه امنیتی اتحاد جماهیر شوروی است ؟ پیوندهای امنیتی در میان دولت های قفقاز جنوبی به دلیل نزدیکی جغرافیای آنها و ماهیت حائل گونه سرزمین وسیع قفقاز، بـسیار متراکم تر از آسیای مرکزی و دیگر دولت های اطراف آن است .
وضـعیت توپـوگرافی منطقـه قفقاز به گونه ای است کـه جمهـوری آذربایجـان در منـاطق پـست و کـم ارتفـاع و ارمنـستان و قره باغ در مناطق کوهستانی قرار دارد و این مسئله باعث شده تا منطقه قره باغ اشراف کاملی بـه جلگه گرجستان داشته باشد؛ این مسئله پتانسیل دفاعی جمهوری آذربایجان را تضعیف کـرده و این کشور را در مقابل حمله های دشـمن کـه در منـاطق کوهـستانی و صـعب العبـور قـرار دارد؛ آسیب پذیر می کند.
پذیرش شکست از سوی دولت بیانگر این واقعیت است کـه گرجـستان گـام هـای خود را به سوی مردم سالاری محکم تر و با هزینه های کمتری می پـردازد و بـه ایـن ترتیـب بـا پایان دوره ریاست جمهوری ساکاشویلی در سال ٢٠١٣ برای اولـین بـار از زمـان اسـتقلال در این کشور گردش نخبگان بدون درگیری و خشونت انجام شد (بهشتی پور، ١٣٩١).