چکیده:
منطقه قفقاز جنوبی یکی از منطقههای پر چالش به لحاظ امنیتی در جهان محسوب میشود و با وجود گذشت دو دهه از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این منطقه هنوز به همگرایی اقتصادی و سیاسی دست پیدا نکرده است. در این منطقه نوعی رقابت و همکاری میان این سه کشور و همچنین میان آنها با بازیگران خارجی وجود دارد. جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان سه کشور این منطقه مسیرهای متفاوت و بعضا متضادی را در پیش گرفته و در ائتلافها، پیمانها، سازمانها و برنامههای متفاوتی مشارکت کردهاند. در این میان، اتحادیه اروپا و روسیه دو کنشگر مهم و اثرگذار در قفقاز جنوبی محسوب میشوند. اتحادیه اروپا با تدوین سیاست همسایگی اروپایی و شراکت شرقی تلاش کرده است تا نقش پررنگتری را در این منطقه ایفا کند. وقوع جنگ میان روسیه و گرجستان در سال 2008 و مداخله اتحادیه اروپا به ویژه فرانسه موجب افزایش نقش آفرینی و توجه بیشتر بروکسل به این منطقه شد. روسیه نیز که این منطقه را بخشی از حوزه نزدیک خود میداند، با تدوین سازوکارهایی همچون اتحادیه اقتصادی اوراسیا درصدد مقابله با نفوذ اتحادیه اروپا و ناتو در این منطقه برآمده است.
در این مقاله تلاش شده است تا عوامل موثر بر بروز تنش و اختلاف میان اتحادیه اروپا و روسیه در منطقه قفقاز جنوبی مورد بررسی قرار بگیرد. در پاسخ به پرسش فوق این فرضیه مطرح میشود، تلاش برای تحکیم موقعیت تجاری، تفاوت در پندار از موضوع امنیت، تامین امنیت انرژی و تلاش برای تثبیت حوزه نفوذ موجب بروز اختلاف میان مسکو و بروکسل شده است.
همچنین روش تحقیق استفاده شده در این مقاله روش توصیفی- تحلیلی است.
South Caucasus is one of the regions in the world which faces with numerous challenges considering the security area and after two decades of the collapse of the Soviet Union، it has not reached the political and economic integration yet. In this region، there is a kind of cooperation and rivalry among Azerbaijan، Armenia and Georgia and also among these countries with external players. These three countries have pursued different and sometimes contradictory paths and participated in different organizations، programs، agreements and coalitions. The EU and Russian Federation are two important actors in the South Caucasus. Framing the European Neighborhood Policy and Eastern Partnership، the EU has sought to play a more highlighted role in the region. The Russia-Georgia war in 2008 and the EU's intervention especially the French government's initiative led to Brussels' pronounced role. Considering the South Caucasus as its near abroad، Russia with formulating mechanisms such as the Eurasian Economic Union tries to counter the influence of NATO and the EU's in the region. In this article، the factors influencing on the EU-Russia's differences in the South Caucasus will be studied. The hypothesis will be as "differences in perception of security، securing energy security، a bid to establish sphere of influence and economic benefits have led to Brussels- Russia's differences and disputes. The research approach used in this article is analytic-descriptive.
خلاصه ماشینی:
در این میان ، روسیه و اتحادیـه اروپـا هـر یـک بـه نحوی تلاش کرده اند تا بتوانند با اجرای سیاست های مختلـف ، کـشورهای ایـن منطقـه را در ساختارهای سیاسی ، اقتصادی و نظامی خود ادغام کنند.
اتحادیه اروپا از طریق اجرای برخـی سیاست ها از جمله برنامه شراکت شرقی و روسیه نیز با تشویق کشورهای ایـن منطقـه بـرای پیوستن به اتحادیه اوراسیا تلاش کرده اند تا این کشورها را با سیاست های خود همسو کننـد.
در میان کشورهای اروپایی تقریبا این اجماع وجود دارد که شراکت شرقی و سیاست های دیگر اتحادیه در قبال قفقاز جنوبی باید با توجه به واقعیت های موجود، بازبینی و اصلاح شود و بروکسل برای تامین امنیت انرژی خو باید نقش فعال تری ایفا کند.
وقـوع ایـن شـرایط در قبـال کشورهای قفقاز جنوبی نامحتمل است ، زیرا اتحادیه تنها بازیگر مهم در این منطقـه نیـست و روسیه نیز تلاش می کند تا نفوذ خود را حفظ کند و گسترش دهـد.
روسیه با فاصله بسیار زیاد مسلط ترین قدرت در این منطقه است و جنگ سال ٢٠٠٨ با گرجستان و جنـگ بـا اوکـراین بـه خـوبی نـشان می دهد که مسکو برای حفط منافع خود در مناطق همجوار و همسایه خود آمـاده اسـتفاده از قدرت نظامی است و روابط نزدیک تر میان اتحادیه اروپـا و نـاتو را بـا جمهـوری هـای پیـشین شوروی در منطقه قفقاز جنوبی را تحمل نخواهد کرد.
org/publication/1246/a-broken-region:-evaluating-eu-policies-in-the- south-caucasus, Accessed on: March 22, 2015.
-Gogberashvili, Salome (2010), "Why Does the South Caucasus Matter for the EU and Russia, Comparative Analysis of the Interests and Policies Used, Master Thesis", Institute of European Studies at Tbilisi University, June, Available at: http://ies.