چکیده:
این مقاله به بررسی چگونگی اتصال پی بست های ضمیری زبان فارسی به اسامی مختوم به واکه می پردازد. هدف از انجام این پژوهش بازنمایی صورت زیرساختی این نوع ضمایر در زبان فارسی و چگونگی اتصال آنها به گروه های اسمی مختوم به واکه، و همچنین مطالعه انواع فرایندهای درج موجود بین ستاک و پی بست است. بررسی داده ها نشان می دهد که نظام پی بست های ضمیری در زبان فارسی، نظامی سه عضوی است که هریک بیانگر اول شخص، دوم شخص و سوم شخص مفرد است. این ضمایر تنها از یک همخوان منفرد تشکیل شده اند، که صورت جمع متناظر آنها با افزودن پسوند جمع ساز ‘-An’حاصل می گردد. همچنین، نشان داده می شود که واکه درج شده میان ستاک مختوم به واکه و ضمیر در قیاس با ستاک های مختوم به همخوان درج می گردد. این نوع فرایند درج، خود زمینه ساز درج غلت یا نیم واکه میان ضمیر و واکه درجی می شود.
The present paper studies how the pronominal enclitics in Persian attach to the NPs ended in vowels. The main goal of this paper is revealing the underlying representation of such pronouns: how they attach to nouns ending in vowels، studying the insertion process occurred between the stem and the enclitic. After analyzing data، two hypotheses were proposed، of which one was finally confirmed. The results show that the pronominal enclitics system in Persian is a three-membered system (-m، -t، -S) revealing three singular persons. These pronouns consist of one single consonant and their plural counterparts are made by adding the regular plural suffix “- n”. Also، it is shown that the insertion of vowel between the stem and pronouns is the result of analogy with the stems ending in consonants. This process feeds the insertion of a semi-vowel.
خلاصه ماشینی:
هدف از انجام این پژوهش بازنمایی صورت زیرساختی این نوع ضمایر در زبان فارسی و چگونگی اتصال آنها به گروه های اسمی مختوم به واکه ، و همچنین مطالعۀ انواع فرایندهای درج موجود بین ستاک و پی بست است .
گرچـه در بسـیاری از کتاب های دستور سنتی و تاریخی زبان فارسی همواره بـه افـزودن همخـوان و یـا واکـه ای بـین ستاک و ضمیر پیوسته اشاره شده ، اما تحلیلی در مورد فرایند درج واکه دیده نمی شود.
جدول ٧- الف - اسامی مختوم به واکۀ پسین افتاده [a] همراه با غلت پایانی در زیرساخت (به تصویر صفحه رجوع شود) جدول ٧-ب - اسامی مختوم به واکۀ پسین افتاده [a] (به تصویر صفحه رجوع شود) بررسی داده های فوق نشان می دهد که در گونۀ فارسی گفتاری و نوشتاری رسـمی ، پـس از ستاک مختوم به واکه ، در دو صورت مفرد و جمع با همخوان ها و واکه هایی به صورت جـدول ٨ روبرو هستیم : جدول ٨- طبقه بندی داده ها براساس واکه پایانی (به تصویر صفحه رجوع شود) همان طور که در این جدول ملاحظه می کنید در شکل مفـرد ضـمایر در تمـام مـوارد واکـۀ افتاده و پیشین /æ/ قبل از ضمیر پی بسـتی دیـده مـی شـود و پـیش از صـورت جمـع ضـمایر پی بستی ، بجز داده هایی که به واکۀ /e/ ختم شده اند (جدول ٤)، واکۀ میانی و پیشین /e/به کار رفته است .