چکیده:
داستان سفر گشتاسب به روم و ازدواجش با کتایون قیصر در شاهنامه فردوسی، یکی از داستان هایی است که با قوت بسیار در فرهنگ شفاهی ایرانیان به حیات ادبی خویش ادامه داده است. بدرستی روشن نیست که فردوسی این داستان را از کدام مآخذ نقل کرده است، ولی تقریبا در تمام کتاب های تاریخ عمومی که پس از شاهنامه به زبان فارسی نوشته شده، به این داستان اشاره شده است. آنچه که امروزه با روایت های گوناگون میان اقوام ایرانی در این خصوص وجود دارد، داستانی است که با نام کره دریایی مشهور است و در فهرست تیپ های بین المللی قصه ها با تیپ 314 طبقه بندی شده است. این قصه گرچه تفاوت هایی با روایت شاهنامه فردوسی دارد، بسیاری از ویژگی های ساختاری و معنایی آن را در خود حفظ کرده است. از آنجا که قدیم ترین روایت های مکتوب بین المللی این قصه به قرن دوازدهم میلادی باز می گردد، روایت فردوسی را باید مقدم بر آنها دانست.
The story of Goshtasb’s journey to the Roman Empire and his marriage with Katayun، a Byzantine princess in Shahnameh is one of the stories that is strongly continued its literary life in the oral culture of Iranians. What has been Ferdowsi’s source to narrate this story is not clearly known however in nearly all general history books written in Farsi after shahnameh this story is present. In this regard what exists today with variety of narrations among the Iranian ethnic groups is a story called Seapony and in the international tale-type index it is classified under type 314. Although there are minor differences with the Shahnameh narrative، this story has kept many of its structural and semantic characteristics. Since the most ancient international written narratives dates back to the twelfth century، Ferdowsi’s narrative takes precedence over them.
خلاصه ماشینی:
تاريخ دريافت : ١٣٩١/١١/٢١ تاريخ پذيرش : ١٣٩٢/٢/٢٥ چکيده داستان سفر گشتاسب به روم و ازدواجش با کتايون قيصر در شـاهنامه فردوسـي، يکي از داستان هايي است که با قوّت بسيار در فرهنگ شفاهي ايرانيـان بـه حيـات ادبـي خويش ادامه داده است .
آنچـه کـه امـروزه بـا روايـت هـاي گوناگون ميان اقوام ايراني در اين خصوص وجود دارد، داسـتاني اسـت کـه بـا نـام کـره دريايي مشهور است و در فهرست تيپ هاي بين المللي قصه ها با تيـپ ٣١٤ طبقـه بنـدي شده است .
حکيم تـوس بـا بهـره گيـري از قصـه هـا و افسانه هاي رايج روزگار خويش ، يا آنچه پيش از آن در سخنان مکتوب يا شـفاهي مـردم وجود داشت ، گنجينه اي سترگ از ايـن بخـش هـاي ناپيـداي ادب شـفاهي ايرانـي را در اختيار مخاطبانش قرار داده است .
تيپ ٣١٤، که در فهرست بين المللي قصه ها با نام گلدِنر١ ضبط شده است و روايت هـايي گوناگون از آن تقريباً در تمام مناطق جهان وجود دارد، با روايت هاي ايراني تفـاوت هـايي دارد که براي روشن شدن اين مـوارد، خلاصـه اي از قصـه گلـدنر را در ذيـل مـيآوريـم .
از آنجا که شاهنامه فردوسي جزو منابع کتاب تيپ هاي بين المللي قصه ها نبوده اسـت ، به روايت ايراني اين داستان در کتاب ياد شده اشاره اي نشده است .
٢. براي نمونه در قصه هاي مشدي گلين خانم اين داستان با نام کـره دريـايي، و در قصـه هـاي مردم فارس با نام کره سياه ضبط شده است .