چکیده:
در پژوهش حاضر برای ارائة الگوی نظری - عملی زاهد در زمینة آزادی بر اساس دیـدگاه اسلام تلاش شده است . سپس نحوة جاری شدن آزادی بر اسـاس ایـن الگـوی عملـی در جامعة اسلامی بررسی شده و در نهایت تفاوت این نوع نگـاه بـا مفهـوم آزادی در جامعـة سکولار غربی تبیین شده است . بدین منظور چیستی مـسئلة نظـری ، اجتمـاعی و فرهنگـی آزادی بر مبنای دیدگاه زاهد بیان شده و در ادامـه بـا اسـتفاده از الگـوی نظـری و عملـی مذکور، چیستی و چگونگی عملیاتی شدن آزادی در فرد و جامعه بررسی شـده اسـت . در ادامه برای درک بهتر آزادی در جامعة اسلامی ، این موضوع در جوامع اسـلامی و سـکولار مقایسه شده است . پژوهش حاضر از نوع اسنادی است و با استفاده از فن تحلیل محتـوای کیفی انجام شده است . بر اساس یافته های پژوهش ، با توجه به ارزش های اسـلامی ، آزادی در وهلة اول مفهومی فرهنگی و چندلایـه اسـت . دوم اینکـه آزادی زمـانی در فـرد شـکل می گیرد که او خـود را از قیـدهای غیرفطـری رهـا و در زمینـة اجتمـاعی در مقابـل قیـود غیرفطری تحمیلی ایستادگی کند. ایستادگی او دو جنبة فردی و اجتماعی دارد: اول اینکـه ، وی اجازه ندهد قیود از درون و بیرون او را محدود کنند و دوم اینکـه بـه اصـلاح جامعـه بپردازد تا این قیدها همنوعان او را محدود ننماید. بر مصلحان آزادی خواه اجتماعی اسـت که نظام اجتماعی را به گونه ای تنظیم کنند که افراد از قیود غیرفطری رها و بـه سـوی رفـع نیازهای فطری هدایت شوند. در جوامع سکولار با احترام به حـق مالکیـت فـردی ، آزادی بیشتر شامل حال کسانی است که از ثروت و مکنت بیشتری برخوردارند.
The first aim of this article is to present Zahed’s conceptual–operational model of freedom on the basis of Islamic thoughts. The second goal is to distinguish how freedom would run in the Islamic society according to this operational model. Finally, we will talk about the differences between this new conceptualization of freedom and the secular one. We will introduce theoretical, social and cultural dimensions of Zahed’s approach to freedom and then talk about what and how freedom would be in the individual level and the social one according to this model. In addition, to have a better understanding of freedom in Islamic society, we will compare freedom in Islamic and secular societies. This is a documentary and qualitative content analysis research. Based on our findings, Islamic freedom is a cultural concept with several layers. It will be realized an individual becomes free of anti-nature (gheir-e-fetri) hindrances and resist anti-nature social impediments. This resistance has personal and social dimensions. The personal dimension is not to let the obstructions limit her/him from inside and/or outside and then act against them in the social context not letting them to make obstructions to others. Emancipation is to arrange the social order in such a way to make people act according to their nature and avoid anti-nature hindrances. In secular societies richer people experience more freedom because of ownership right.
خلاصه ماشینی:
"مطهری بر ضرورت مهذب بودن رهبران برای تأمین آزادی مـردم اصـرار مـی کنـد، زیـرا معتقد است که تقوا و تزکیه ، انسان را از هر بندگی آزاد می کند و رهبـران اسـلامی بایـد ماننـد علی علیه السلام ابتدا در ناحیة روحی خودشان آزاده شوند تا بتوانند به دیگـران آزادی دهنـد و آن ها در این مسیر ابتدا باید از اسارت نفس خودشان نجـات یافتـه باشـند و چنـین افـرادی را می توان تربیت شدة مکتب آزادمرد واقعی جهان ، علی علیه السلام نگریست و بـرای آن هـا مقـام هدایت و رهبری قائل شد (مطهری ، ١٣٩٠: ٢٣).
همچنین ، با توجه به اینکه پرستش هر چیزی غیر از خداوند تبارک و تعالی ، به علت محدودیت ماده محدود است ، جامعه مجبور مـی شـود حـدود اختیارات هر کس ، که دارای موضوع مورد پرستش جامعـه اسـت ، را در حـد مـالکیتش بـر آن موضوع مادی گسترش دهد یا محدود کند؛ به عبارت دیگر، برخی افـراد جامعـه بـا توجـه بـه اینکه چه مقدار از موضوع مورد پرستش را در اختیار داشته باشند، برخی آزادتر از برخی دیگر خواهند بود.
تحقق فرهنگ عمومی اسلامی ، تربیت افراد نسل های جدید در راستای ارزش ها و هنجارها و به عبارت دیگر، رعایت بد و خوب ، درست و غلـط و مطلـوب و نـامطلوب هـای اسـلامی را تسهیل می کند و بدین ترتیب آزادی در راستای رشد کمالات انسانی ـالهـی در جامعـه تـضمین می شود."