چکیده:
در این مقاله به منظور نشان دادن اهمیت بازخوانی ادب عامه به مثابه گنجینه ای سرشار از باورها و نمادهای کهن و اساطیری به طورعام وقصه های عامیانه هرمزگان به طور خاص،انگاره اسطورهای «درخت - مرد» در قصه های عامیانه هرمزگان بررسی و با اشاره به نمودهای متنوع این باور، صورتهای مستقیم و غیر مستقیم آن در قصه ها دسته بندی و تحلیل شده است . این پژوهش نشان میدهد که در قصه های عامیانه هرمزگان انگاره اسطورهای درخت - مردنسبت به انگاره اسطورهای درخت – زنازبسامدبسیار بالاتری برخوردار است و معمولا به یکی از اشکال چهارگانه ازدواج دختر با درخت ، بارور شدن زن به وسیله درخت ، باور به حضور دیویا جن مذکر در درخت ، وپیکرگردانی درخت -مرد و مرد-درخت نمود می یابد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش نشان میدهد که در قصه های عامیانه هرمزگان انگاره اسطورهای درخت - مردنسبت به انگاره اسطورهای درخت – زنازبسامدبسیار بالاتری برخوردار است و معمولا به یکی از اشکال چهارگانه ازدواج دختر با درخت ، بارور شدن زن به وسیله درخت ، باور به حضور دیویا جن مذکر در درخت ، وپیکرگردانی درخت -مرد و مرد-درخت نمود می یابد.
ازدواج دختر با درخت ، در اساطیر ملل مختلف نیز به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم دیده می شود؛ از جمله می توان به اسطوره پرویی کونیرایا و کاویاکا اشاره کرد که در آن کونیرایا «مقداری از اسپرم خود را به صورت یک لوکما (نوعی میوه) درآورد و کاری کرد که کاویاکا حامله شد و یک پسر به دنیا آورد» (بیرلین ١٣٨٩: ١٩٥) و نیز در اسطورهای فنلاندی که بقایای آن در رسم درو محصولات باقی مانده است .
در قصه های عامیانه هرمزگان نیز شواهدی از صورت مستقیم اینانگاره اسطورهای دیده می شود؛ از جمله در قصه «شاه نیل » که خلاصه آن از این قرار است :زنی کهکه چندین سال بچه دارنمیشد، در زیر درخت نذر می کند که اگر خدا به او دختری دهد، او را به عقد درخت درآورد.
همانگونه که پیشترذکر شد، یکی دیگر از تجلیات انگاره اسطورهای درخت –مرددرقصه های هرمزگان، بارور شدن زنان از طریق خوردن میوهیک درخت ،یا برگ یک گیاه است ؛ مانند آنچه در قصه «بی بی برگ گل » می خوانیم : روزی از روزها که دختر و کنیزش در خانه بودند و دست کنیز برای انجام کاری بند بود، درویشی به در خانه آمد.