چکیده:
ابوسعید ابوالخیر از بزرگمردان عرفان ایران بودهاست. از بارزترین ویژگیهای شخصیتی ابوسعید، انساندوستی، عشق و محبت وی به تمام انسانها و موجودات است. در این مقاله سعی شدهاست نگرش ابوسعید به انسان و منابعی که بر نگرش وی به انسان تأثیرگذار بوده، بیان و نحوۀ برخورد وی با اقشار مختلف جامعه مشخص شود. نتیجۀ حاصل از این پژوهش این بوده که ابوسعید تمام انسانها را، بدون توجه به رنگ، نژاد، جنس و دین آنها دوست داشته و به ایشان مهر میورزیدهاست. بیشترین منابع تأثیرگذار بر نگرش محبتآمیز او نسبت به انسان، علاوه بر قرآن، سنت پیامبر(ص) و استادان، چهار عارف بزرگ ایرانی یعنی، بایزید بسطامی، منصور حلاج، ابوالعباس قصاب آملی و ابوالحسن خرقانی بودهاند، که به قول سهروردی ادامه دهندۀ حکمت خسروانی ایران باستان بودهاند. ابوسعید گزیده و عصارۀ عرفان پیش از خود بودهاست. در رفتار و گفتار ابوسعید مهرورزی و شفقت نسبت به انسان موج میزند. در نزد وی شادی و شادکردن دیگران، فریضه است.
خلاصه ماشینی:
ق ) یکی از بزرگان عرفان ایران بوده است که از وی اثری مکتوب وجود ندارد، ولی دو اثر دربارة زندگی و اقوال او به نام های «اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابیسعید» و «حالات وسخنان ابوسعید» وجود دارد، که در این مقاله با توجه به این آثار سعیمیشود تا نظریات و نگرش ابوسعید به انسان بررسی شود و این که انسان دوستی در اندیشۀ او چه جایگاهی دارد و این نگرش او به انسان از چه منابعی سرچشمه میگیرد؟ و وی چه رفتاری با انسان های اطراف خود داشته است ؟ و همچنین با توجه به زندگی ابوسعید چه دلایلی باعث شده که وی نسبت به عرفای دیگر وسعت نظر و تساهل بیشتری داشته باشد و انسان دوستی در اعمال و گفتار او موج بزند؟ ١-٢- پیشینۀ تحقیق دربارة ابوسعید ابوالخیر، نیکلسون در کتاب «مطالعات در تصوف اسلامی»، هلموت ریتر در «دایرة المعارف اسلام » تحت عنوان «ابوسعید ابوالخیر»، غلامحسین یوسفی در کتاب «دیداری با اهل قلم » تحت عنوان «عارفی از خراسان »، عبدالحسین زرین کوب در کتاب «جستجو در تصوف ایران » تحت عنوان «پیران خراسان »، شفیعی کدکنی در تصحیح «اسرار التوحید» در مقدمۀ کتاب ، فریتس مایر در کتاب ابوسعید ابوالخیر: حقیقت یا افسانه ، محمد دامادی در کتاب «ابوسعید نامه »، جلال الدین همایی در کتاب «تصوف در اسلام » تحت عنوان «نگاهی به عرفان شیخ ابوسعید ابوالخیر»، محمودرضا اسفندیار در مجموعه مقالات «آشنایان ره عشق » در مقاله ای تحت عنوان «ابوسعید ابوالخیر» و در «مجموعۀ مقالات سمینار ابوسعید ابوالخیر» تحقیقاتی انجام شده است .