چکیده:
فهم حدیث و حل تعارض مفهومی احادیث زمانی حاصل میشود که مقصود و جایگاه صدور روایتها به درستی تببین شود. نخستین دستورات حکومتی اسلام، در حکومت پیامبر و امیر المؤمنین، متناسب با نیاز و وضعیت جامعه و مخاطبان آن زمان بیان شده است. در نگاه اول، این دستورات و راههای شناخت آنها باید شناسایی شوند. و در مرحله دوم، بر اساس تحلیل این احادیث، با شرایطی این دستورها نسبت به دیگر زمانها و مخاطبان هم شامل خواهد بود. شناخت این نوع احادیث، در فهم برخی از احادیث، و نیز حل تعارض میان بسیاری از احادیث احکام تأثیر فراوان دارد.
خلاصه ماشینی:
3 با توجه به پذیرش تعریف علامه طباطبایی از سوی اندیشمندان اسلامی، 4 مراد از احکام حکومتی در این نوشتار همان تعریف است؛ با این توضیح که نظر به آن دسته از احکام حکومتی است که پیامبر( در مقام حاکم جامعه اسلامی حکمی را در مقابل حکم ثابت شرعی بیان کردهاند و دیگر مصادیق احکام حکومتی مانند عزل و نصب کارگزاران، فرمان جنگ و صلح، قضاوت و اجرای حدود و تعزیرات و حکم به رؤیت ماه را در برنمیگیرد.
با توجه به استقرا سه راه برای شناخت احادیث با موضوع احکام حکومتی از دیگر روایات میتوان تصور کرد: اول، بیان و تصریح معصوم( مبنی بر اختصاص حکم به باب حکومت؛ دوم، تعارض دو روایت و اثبات صدور هر دو حکم از معصوم( با توجه به جمع عرفی و حمل بر حکم حکومتی نمودن یکطرف؛ سوم، ردگیری احادیثی که در آنها از الفاظ امر، قضی و حکم استفاده شده است.
بیان معصوم با مراجعه به روایات میتوان مواردی را یافت که پیامبر( حکمی را بیان کرده و یا اجرا نمودهاند، ولی در جای دیگر خود ایشان و یا معصوم دیگری اجرای آن حکم را مختص به همان مورد دانسته، به نوعی دستور حکومتی دانستهاند؛ به عنوان نمونه پیامبر( در جنگ خیبر متوجه شدند که عدهای از مسلمانها الاغ اهلی را کشته و گوشت آن را میپزند؛ پیامبر( فرمودند: خوردن گوشت الاغ حرام است و دستور دادند ظرف غذا را واژگون کنند.