چکیده:
نزدیکی جغرافیایی روسیه و اتحادیه اروپا؛ نفوذ و تأثیر سیاسی، امنیتی و اقتصادی مسکو؛ حجم بالای تجارت بین طرفین و نیز حوزه حساس انرژی (نفت و گاز)، همکاری و مشارکت بین روسیه و اتحادیه اروپا را اجتناب ناپذیر ساخته است. هرچند روسیه یکی از شرکای پیچیده برای اتحادیه اروپا بهشمار میآید، اما بهبود تعامل بین مسکو و بروکسل امکانپذیر و تابعی از ادغام اهداف مربوط به خطمشی طرفین در مسایل راهبردی از جمله عامل تضمین امنیت عرضه انرژی است. امنیت انرژی یکی از چالش برانگیزترین حوزههای گفتگو و همکاری میان مسکو و اتحادیه اروپا محسوب میشود. عامل انرژی از دهه60 میلادی به بعد به افزایش روابط رسمی و غیر رسمی روسیه با کشورهای اروپایی کمک کرده است. مقاله حاضر بر این ادعا است که «بهبود و ارتقاء روابط میان روسیه و اتحادیه اروپا تا حد زیادی مشروط به همکاری متقابل آنان در حوزه انرژی است .بنابرین بازتعریف روابط انرژی روسیه- اتحادیه اروپا و اهداف اصلی سیاست انرژی روسیه در برابر اتحادیه اروپا و بالعکس در این زمینه حایز اهمیت بسیار میباشد». از این منظر، تفاوت درجه وابستگی متقابل در روابط انرژی روسیه- اتحادیه اروپا، اختلاف منافع و اهداف طرفین در حوزه سیاستگذاری انرژی، تاکنون تأثیر منفی بر روابط طرفین در این حوزه راهبردی داشته است.
خلاصه ماشینی:
عـلاوه بـر برنامـه هـای همکـاری دوجانبـه ، روسـیه از 4 3 اقدامات منطقه ای تحت حمایت مالی اتحادیه اروپا مانند اراسموس مونـدوس ، تمپـوس و بعـد شمالی ٥ (همکاری میان چهـار شـریک برابـر: اتحادیـه اروپـا، روسـیه ، نـروژ و ایـسلند) و دیگـر برنامه های مربوطه نیز بهره مند می گردد (٢٠١٢ ,EU-Russia cooperation).
بـر اسـاس سـند مربوطه موسوم به «نقشه راه همکـاری اتحادیـه اروپـا- روسـیه در حـوزه انـرژی تـا سـال ٢٢٠٥٠» (٢٠١٣ ,Roadmap EU-Russia)، تحلیل سناریوهای جداگانه و تأثیر آنها بر روابط اتحادیه اروپا- روسیه در حوزه های انرژی ، پیامدهایی که این سناریوها بـرای بخـش انـرژی در پـی خواهند داشت ، مخاطرات و فرصت های وضعیت عرضه و تقاضای انرژی در درازمدت و نیز ظرفیـت همکاری های بلندمدت در حوزه انرژی در دستورکار مطالعه قرار گرفت .
با اینکه سیاست های انرژی اتحادیه اروپا و روسیه در مجموع متفاوت می باشند (روسـیه به دنبال توسعه بازار خود در اروپا، افزایش وابستگی کشورهای اروپایی به گـاز روسـیه و کنتـرل انحصاری بازار گاز و نفت اروپا است و در مقابل ، اتحادیه اروپا در پی تنوعبخشی به منـابع انـرژی وارداتی و ایجاد بازار واحد یک پارچه انرژی و کاهش وابستگی به روسیه است )، امـا حـوزه هـایی نیز وجود دارد که این سیاست ها همگرایی داشته و بنابراین اشتراک منـافع دوجانبـه بـه وجـود می آید که بدون همکاری گسترده و عمیق ، قابل حصول نیست .