چکیده:
امروزه، مطالعات علمی فراوانی روی شادی و نشاط به عنوان یکی از فرایندهای جسمی و روانی لازم و ضروری برای زندگی بشر انجام گرفته که بالتبع ضرورت شاد بودن و لزوم شوخی کردن را به عنوان یک عامل اصلی مورد توجه قرار میدهد. مسئلة اصلی این مقاله آنست که کنش شوخی کردن، از منظر دین امری پسندیده و توصیه شده است یا مردود و نهی شده؟ اگرچه شوخی به عنوان یک عمل در کتب فقهی به شکل پراکنده و بیشتر ناظر به عوارض آن در مقولات دیگر مورد بحث قرار گرفته، اما کمتر خود به عنوان موضوع بحث مورد توجه بوده است. این غفلت، زمانی بیشتر خودنمایی می کند، که مراجعه به روایات، ما را با تعارض اولیه و ظاهری ادله مواجه می کند. این مقاله، بر آنست که با رویکردی نظاممند و جامعنگری با مراجعه به روایات «مزاح»، موضع اسلام را نسبت به شوخی کردن مشخص کرده و الگوی نظری شوخی کردن را ترسیم نماید. در مقامجمعبندی، این مقاله، ضمن ترسیم الگوی مذکور، منشأ و کارکردهای مثبت شوخی کردن، مصادیق شوخی گناهآلود و زیاده و کژکارکردهای آن دو را مورد بحث قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"(کلینی ، ١٤٠٧ق ، ج٢، ص٣٤٠) (هیچ بنده ای طعم ایمان را نمی چشد، مگر این که دروغ را، چه شوخی و چه جدی ترک کند) همچنین در جای دیگری ، امیرمؤمنان (ع ) مزاح کردن صادقانه را بدون مشکل می دانند و می فرمایند: «إن الله لا یؤاخذ المزاح الصادق فی مزاحه » (پاینده ، ١٣٨٢، ص٣١٤) (خداوند شوخی کننده ای را که در شوخی خود راستگو باشد مؤاخذه نمیکند).
) همچنین حضرت (ع ) بیان می دارند: «المزاح یورث الضغائن »(ابن شعبه حرانی ، ١٤٠٤ق ، ص ٨٦) (از شوخی کینه ها خیزد) در جای دیگری امیر مؤمنان (ع ) می فرمایند: «لکل شی ء بذر و بذر العداوة المزاح » (تمیمی آمدی ، ١٤١٠ق ، ص٥٤٣) (هر چیزی را بذری است و بذر دشمنی ، شوخی کردن است ) جمع بندی ؛ الگوی اسلامی شوخی کردن شوخی کردن ، فی نفسه با توجه به ماهیت غیر جدی که دارد، شاید در رویکردهای پژوهشی درون دینی و برون دینی مورد غفلت قرار گیرد، اما با توجه به نقش تاریخی خود در ارتباطات انسانی به عنوان یک نوع ارتباط با کارکردها و کژکارکردهای خاص خود و همچنین ضرورت متأخر آن در عصر مدرن نسبت به ایجاد رهایی و فرح بخشی در انسان خستة این عصر و به طور خاص تر در عصر اطلاعات به عنوان بخش قابل توجهی از پیام های ارتباطاتی در شبکه های اجتماعی مجازی ضرورت بیش از پیش تحلیل پژوهانة آن را اثبات کند."