چکیده:
در این مقاله تعدد شرط و وحدت جزاء و حاصل آن، که بحث تداخل یا عدم تداخل اسباب و مسببات است، در علم اصول و حقوق موضوعه مورد بررسی قرار گرفت. هدف از انجام این تحقیق، علاوه بر رفع تعارض میان جملات شرطیهای که در آنها شرط متعدد و جزا واحد میباشد، تعیین حکم جملات شرطی مزبور از حیث تداخل یا عدم تداخل اسباب و مسببات در علم اصول و حقوق موضوعه بود. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که اصولا اسباب و مسببات تداخل نمیکنند، خواه جزا قابل تکرار باشد خواه غیرقابل تکرار، مگر اینکه دلیلی بر تداخل وجود داشته باشد. در قوانین نیز بهعنوان قاعده باید گفت: هرگاه در مواد مختلف قانونی شرط متعدد و جزا واحد باشد، هر شرط به طور مستقل و بدون نیاز به شرط دیگر، موجب ایجاد جزا میگردد؛ مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
خلاصه ماشینی:
"متعدد میشود یا خیر؟ بر فرض که جزا متعدد شود، آیا میتوان به انجام یک عمل اکتفا کرد یا باید در مقابل هر شرطی، امتثال جداگانه ای صورت گیرد؟ بدین منظور، ابتدا راه حل های ارائه شده برای رفع تعارض جملات شرطی مزبور مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد و سپس حاصل آن که تداخل یا عدم تداخل اسباب و مسببات است ، بررسی میشود.
ولی اگر اسباب تداخل نکنند، احکام متعددی از سوی شارع متوجه مکلف میشود که در این صورت ، اگر بپذیریم که مسببات با هم تداخل میکنند، مکلف در مقام عمل باید به امتثال واحد اکتفا کند؛ ولی اگر ١- اسباب واژه عربی است و مفرد آن سبب است ؛ اما همان گونه که گفته شد، مفهـوم منطقـی، فلسـفی و فقهـی ایـن واژه در اینجـا مدنظر نیست ، بلکه اصولیین آن را در معنی شرط در جمله شرطیه به کار برده اند.
با توجه به نکات فوق ، قوانین مختلف را مورد بررسی قرار میدهیم تا ببینیم که اگر شرط متعدد و جزا واحد باشد یا اگر کسی متعلق حکم در جزا را دو بار یا بیشتر انجام داد، آیا اسباب یا مسببات با هم تداخل میکنند یا خیر؟ ١-٣- تداخل یا عدم تداخل اسباب و مسببات در قانون مدنی یکی از بحث برانگیزترین مباحثی که مربوط به تعدد شرط و وحدت جزاست ، ارتباط ماده ٣٢٨ قانون مدنی با ماده یک قانون مسئولیت مدنی است .
٤- نتیجه گیری در جملات شرطیه ای که در آنها شرط متعدد و جزا واحد باشد، این سؤال مطرح میشود که اگر قائل به مفهوم داشتن جمله شرطیه باشیم ، چگونه باید این گونه جملات شرطی را با هم جمع کرد؟ علت طرح سؤال این است که بین منطوق یکی و اطلاق مفهوم دیگری تعارض وجود دارد."