چکیده:
ظاهر برخی از واژههای قرآن، نظریة ترادف کلمات این کتاب آسمانی را در ذهن برخی صاحبنظران برجسته نموده، به طوری که عدهای، چه ضمن بیان معنای لغوی و چه بیان تفسیر این واژهها، مترادف بودن اینگونه کلمات را برگزیدهاند، حال آنکه بررسی معناشناسانه و توجه به سیاق طرح این واژهها، تفاوتها و ظرافتهای ممیزانة آن را تبیین مینماید، واژههای «اصطفی» و «اختار» از این قبیل هستند. واژة «اصطفی» در قرآن کریم دلالت به برگزیدگی دارد و این برگزیدگی مخصوص پیامبران و انسانهای نیکو و کسانی است که با مجاهدت، خود را برای خدا خالص کردهاند و با دوری از گناه، ایمان و انجام عمل صالح صاحب درجات عالی شدهاند و شایستگی برگزیدگی از سوی خداوند متعال را پیدا کردهاند، اما لفظ «اختار» در مواردی به کار رفته که مطلق انسان مورد نظر بوده است و یا در جایی که بین دو چیز مقایسهای روی داده، سپس موردی با توجه به فضیلتی انتخاب شده است. بنابراین، کاربرد این کلمات در سیاقهای مختلف معنایی، غیر از معنای آنها در سیاق دیگری را میرساند و این مهم، اهمیت توجه بیش از پیش به سیاق آیات برای یافتن معنای لغوی را روشن و تبیین میکند.
خلاصه ماشینی:
واژة «اصـطفی» در قرآن کریم دلالت به برگزیدگی دارد و این برگزیدگی مخصوص پیامبران و انسان های نیکو و کسانی است که با مجاهدت ، خود را برای خدا خالص کرده اند و با دوری از گناه ، ایمـان و انجـام عمـل صـالح صـاحب درجات عالی شده اند و شایستگی برگزیدگی از سوی خداوند متعال را پیدا کـرده انـد، امـا لفـظ «اختـار» در مواردی به کار رفته که مطلق انسان مورد نظر بوده است و یا در جایی که بین دو چیـز مقایسـه ای روی داده ، سپس موردی با توجه به فضیلتی انتخاب شده است .
ک؛ راغب اصفهانی، بیتا، ج ٢: ٤٠٨؛ مصطفوی، بـیتـا، ج ٦: ٢٥٨ و ابن منظور، بیتا: ٤٦٣/١٤) در معنای «إصطفاء الله بعض عباده » آمده است : ممکـن اسـت بـه معنـی آفـرینش باشـد کـه خدای تعالی بعضی از بندگانش را پاک و خـالص از آلـودگیهـایی کـه در غیـر از آن هسـت ، آفریده است ، چنآنچه وقتی گفته میشود: «اصـطفیت کـذا علـی کـذا؛ یعنـی آن را بـر دیگـری برگزیدم و اختیار کردم »؛ مثلا در آیۀ أصطفی البنات علی البنین : آیا دختران را بر پسران ترجیح داده است ؟! (الصافات /١٥٣)، کلمات «الصفی» و «الصفیۀ» نیـز از مشـتقات آن اسـت و به معنای چیزی است که رئیس برای خویش برمیگزیند (ر.