چکیده:
واژة «کریم» از نظر مفهوم و معنا یکی از واژههای مهم و در عین حال، پیچیدة قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشده است. پژوهش حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی، این واژه را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد. در این پژوهش، با استفاده از قاعدة سیاق و ارتباط مفهومی واژة «کریم» با واژههای همنشین و جانشین، چگونگی کاربرد این واژه در سراسر آیات قرآن مجید تبیین گردیده است. واژة «کریم» در قرآن از دایرة تنوع معنایی گستردهای برخوردار است و در یازده معنا از قبیل: بخشش بلاعوض، عطای بدون نقصان و خواری، عطای بدون طلب، مختوم به مهر، پرفایده و ... به کار رفته است. همچنین، این واژه با واژههای «مجید» و «جواد» بر محور جانشینی در یک حوزة معنایی قرار دارد. کشف مؤلفههای معنایی «کریم» سبب آشکار شدن بخش اندکی از معارف نهفته در باطن آیات میشود و نشاندهندة نظاممند بودن اندیشة قرآن است.
خلاصه ماشینی:
بررسی توصیفی معنای «کریم » در قرآن مجید سید محمود طیب حسینی دانشیار پژوهشگاه حوزه ودانشگاه ، قم خدیجه بنایی کارشناس ارشد تفسیر قرآن مجید دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، قم (تاریخ دریافت : ١٣٩٤/١٠/١٨؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٠٣/١٨) چکیده واژة «کریم » از نظر مفهوم و معنا یکی از واژه های مهم و در عین حال ، پیچیدة قرآنی است که تـاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشـده اسـت .
فخر رازی بـه نـوعی، همـۀ ایـن معـانی را بـرای «رزق کـریم » آورده است و میگوید: «شایسته تر صحیح دانست ، اما در همۀ آیات ، دلیلی بر آن نیسـت ؛ مـثلا درآیات ٤ و ٧٤ سورة مبارکۀ انفال که پاداش مؤمنان حقیقـی را بیـان مـیدارد و آیـۀ ٢٦ سـورة نور که دربارة پاداش زنان و مردان پاک است نیز دلیلی نیسـت مبنـی بـر اینکـه مغفـرت و رزق کریم فقط در آخرت باشد و امکان دارد شامل نعمت هـای دنیـوی نیـز باشـد، چنـان کـه علامـه طباطبائی نیز منظور از «رزق کریم » را در آیۀ اخیر، همان حیات طیب در دنیـا و آخـرت دانسـته است (ر.
یکـی از معانی که اکثر مفسران برای «رسول کریم » در این آیه بیان کرده انـد، رسـولی اسـت کـه جـامع خصلت های پسندیده ، از جمله چشم پوشی و گذشت است و مردم را بـه نیکـی و رشـد دعـوت مــیکنــد (ر.