چکیده:
نوشتار حاضر به بررسی و مقایسه مواضع و عملکرد جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در برخی مسائل مهم منطقهای قفقاز جنوبی میپردازد. دو کشور در کنار جنبههای مشترک در نگرش و رویکرد سیاست خارجی خود در قبال منطقه، نقاط افتراق و اختلافاتی در سیاست منطقهای خود در قبال برخی از مسائل و موضوعات دارند تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، مناقشه قره باغ و فرآیند حل و فصل آن، مناقشه اوستیای جنوبی و آبخازیا و مسائل مربوط به انتقال نفت و گاز منطقه از این دست موارد میباشند که مورد بررسی قرار خواهند گرفت. بدین ترتیب پس از بیان مواضع و سیاست خارجی دو کشور در ارتباط با مسائل فوق، به مقایسه آنها خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
امروز برخی عوامل بازسازی مواضع روسیه در قفقاز جنـوبی را بـا مشـکلاتی مواجـه مـیسـازند: سیاست نخبگان حاکم بر جمهوریهای جدید قفقاز جنوبی که دورنمای توسعه کشورهای خـود را غالبا با غرب گره زده اند؛ تلاش های جهانی ایالات متحده و دیگر کشـورهای غربـی و آسـیایی که قفقاز را منطقه منافع استراتژیک میدانند؛ مبـازره بـرای منـابع نفـت و گـاز دریـای خـزر و انتخاب مسیرهای حمل و نقل نفـت و گـاز بـه بازارهـای جهـانی؛ عـدم حـل مناقشـات نـژادی (گرجستان - اوستیای جنوبی، آبخازیا، آذربایجان - قره باغ -ارمنستان )؛ تداوم حفـظ کـانون هـای تجزیه طلبی و تروریسم در قفقاز شمالی.
میتوان گفت در عرصه انرژی در سه سطح بـرای جمهـوری اسـلامی ایـران امکـان فعالیت وجود دارد: ١- استفاده از مسیر کشورهای قفقاز جنوبی برای انتقال انرژی و به خصوص گاز بـه اروپـا: جمهوری اسلامی ایران برای انتقال نفت و گـاز خـود در ایـن منطقـه از دو مسـیر مـیتوانـد استفاده کند که روسیه مخالف هر دو است و آنها را بـا منـافع اسـتراتژیک خـود در قفقـاز در تضاد می بیند.
از سـوی دیگر، روسیه سعی میکند مسـیرهای سـنتی انتقـال انـرژی کـه اکثـرا از خـاک ایـن کشـور میگذرنـد و همچنـین وابسـتگی کشـورهای منطقـه بـه منـابع انـرژی خـود را حفـظ کنـد، جمهوریهای منطقه نیز در راستای متنوع سازی منابع انرژی و کاهش وابستگی به روسیه در این عرصه ، در پی یافتن مسیرها و منابع جایگزین هستند کـه انـرژی و مسـیر ایـران یکـی از مناسب ترین گزینه ها میباشد؛ همین موضوع یکی از عوامل اصلی چالش منافع روسیه و ایران در عرصه انرژی قفقاز جنوبی میباشد.