چکیده:
دکتر یوهان لوییس شلیمر از چهره های مطرح و تاثیرگذار پزشکی نوین دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بود. سال هاست که ایرانیان او را می شناسند و با دیدگاه های وی پیرامون پزشکی آشنایی دارند. او که متولد سال 1818 رتردام هلند بود، تحصیلات پزشکی خود را در دانشگاه معروف لیدن به پایان رسانید. آنگاه جذب زندگی و طبابت در ایران شد و پس از حدود دو سال پرداختن به تحقیق و پزشکی در سوریه و عراق راهی گیلان گردید، لیکن سرانجام مغناطیس تهران و دارالفنون این پزشک هلندی را به تهران کشانید. دکتر شلیمر در تهران به پزشکی و تدریس در دارالفنون و تحقیق و تالیف پرداخت و صاحب زن و فرزند گردید و در همین شهر درگذشت (1876 مطابق 1293 ق.) و به خاک سپرده شد. مطالعه آثار پزشکی وی بیانگر اهمیت کارهایی می باشد که او انجام داده و نشانگر بزرگی و ژرف نگری اش در تحقیق و تفحص است. دکتر شلیمر صاحب تالیفات متعدد است، لیکن مهم ترین و معروف ترین اثر پزشکی وی کتابی است به نام «Terminologie Medico Pharmaceutique et Anthropologique Française Persane» که در سال 1874 (1291 ق.) تالیف گردیده است. این اثر در حقیقت نخستین تلاش برای ترویج فرهنگ اصطلاحات پزشکی سنتی ایران با واژگان نوین پزشکی غرب به شمار می رود. او با میرزاعلی اکبرخان نفیسی نیز یک فرهنگ پزشکی (لغت نامه پزشکی) به فارسی تالیف نموده که تحت عنوان فرهنگ شلیمر شهرت پیدا کرده است. واژگان پزشکی فارسی معاصر ایران مدیون دکتر یوهان شلیمر است. او در جای جای آثار پزشکی خود کوشیده است که برای بیان یک مفهوم دو واژه با دو سیاق متفاوت: یکی عمومی و از زبان روزمره مردم و دیگری به صورت علمی و تخصصی ارائه شود. در مجموع به کاربردن واژگان روزمره مانند دست، شانه، سنگ و پریدن، در کنار یا به جای کلمات فخیم و رسمی (مانند بثورات جفن، یعنی تاول ها و جوش های چرکی پلک چشم) که پیش از آن در متون علمی به کار می رفته است، بیانگر نوعی ساده نویسی ویژه وی می باشد. از آن گذشته او به عنوان یکی از اعضای حفظ الصحه نخستین کسی است که اصطلاح «بهداشت عمومی» (حفظ الصحه) را در زبان فاسی وارد ساخته است.
خلاصه ماشینی:
دوران قاجاریه ، عصر طلایی پزشکان غرب مثل «دکتر یوهان لوییز شلیمر» در ایران ناصر پویان ١ چکیده دکتر یوهان لوییس شلیمر از چهره های مطرح و تأثیرگذار پزشکی نوین دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بود.
دکتر شلیمر در تهران به پزشکی و تدریس در دارالفنون و تحقیق و تألیف پرداخت و صاحب زن و فرزند گردید و در همین شهر درگذشت (١٨٧٦ مطابق ١٢٩٣ ق .
دکتر شلیمر صاحب تألیفات متعدد است ، لیکن مهم ترین و معروف ترین اثر پزشکی وی کتابی است به نام « Terminologie aise PersaneMedico Pharmaceutique et Anthropologique Franc» که در سال ١٨٧٤ (١٢٩١ ق .
دکتر حسن تاجبخش تاریخ نگار پزشکی و دام پزشکی معاصر ایران نیز در همین زمینه مینویسد: «یوهان شلیمر هلندی از بهترین و معروف ترین پزشکان اروپایی است که در ایران خدمت کرده اند.
) دکتر سیریل الگو هم در «تاریخ پزشکی ایران و سرزمین های خلافت شرقی» از دکتر شلیمر یاد کرده و مینویسد: «شلیمر در رشت و طالش درباره بیماری جذام تحقیق میکرد و در سال ١٢٦٧ قمری گوساله دو سر را در رشت تشریح کرد، او در علم بلورسازی تبحر داشت .
دکتر محمدحسین عزیزی در مقاله ای به زبان انگلیسی ٦ درباره دکتر شلیمر مینویسد: «دو سال پیش از تأسیس دارالفنون چند پزشک اروپایی برای تدریس در آن توسط دولت ایران استخدام شدند که دکتر یوهان لوییز شلیمر یکی از آن ها بوده است .
این کتاب به دلیل اهمیت آن زیر عنوان «اصطلاحات پزشکی ـ دارویی درمان شناسی فرانسه ـ فارسی » در سال ١٣٤٩ توسط دانشگاه تهران به چاپ رسیده است .