چکیده:
با ظهور رنسانس و انقلاب صنعتی در اروپا، رمان به سبب برخورداری از قابلیت نشاندادن واقعیتهای زندگی، جای حماسه را میگیرد و در نیمه اول قرن بیستم، جورج لوکاچ، رمانهای رئالیستی را بهعنوان اصلیترین شکل اثر ادبی همخوان با جامعه بورژوایی مطرح میکند. پس از او پیرو و همفکرش، لوسین گلدمن نیز هر اثر سازگار با رئالیسم را اثری ارزشمند میداند، بنابراین با توجه به دیدگاههای این دو مارکسیست، در رمانهای رئالیستی شخصیتهایی وجود دارند که به سبب پایبندی به اصول و ارزشهای راستین پروبلماتیک(مسالهدار)اند. از دیدگاه لوکاچ و گلدمن، قهرمان پروبلماتیک، فردی مسالهدار، بیآینده، معترض و پرمشکل است که در جهانی تباه، جویای ارزشهای کیفی و اصیل انسانی است. کنش و عملکرد چنین قهرمانانی، با لحاظ برخی تفاوتها و تشابهات، در رمانهای رئالیستی ایرانی نیز موجود است. در این پژوهش ضمن توضیح و تبیین قهرمان پروبلماتیک، رمانهای مدیر مدرسه جلال آلاحمد و سووشون سیمین دانشور از این جنبه مورد بررسی قرار میگیرند. قهرمانان این دو رمان به ترتیب (مدیر و یوسف) به دلیل مخالفت با جامعه تباه خود، بهعنوان افرادی پروبلماتیک معرفی میشوند.
خلاصه ماشینی:
قهرمان مسألهدار در رمانهای مدیر مدرسه و سووشون نویسندگان علی حسن زاده میرعلی1؛ سید رازق رضویان / 2 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان چکیده با ظهور رنسانس و انقلاب صنعتی در اروپا، رمان به سبب برخورداری از قابلیت نشاندادن واقعیتهای زندگی، جای حماسه را میگیرد و در نیمه اول قرن بیستم، جورج لوکاچ، رمانهای رئالیستی را بهعنوان اصلیترین شکل اثر ادبی همخوان با جامعه بورژوایی مطرح میکند.
رمانهای رئالیستی مدیر مدرسه(1337) و سووشون(1348) به دلیل واقعگرایی و حقیقتنمایی و همچنین توانایی نمایان ساختن رونوشتی از امور مادی زندگی، با توجه به دیدگاههای لوکاچ و گلدمن به یک دورة حقیقی از رمان تعلق دارند؛ زیرا تفکر بورژوازی و سرمایهداری در ساختار جامعة ایرانی کاملا مشهود است و به سبب نگاه واقعگرایانه و انتقادی، از خصلت رمانهای پروبلماتیکی برخورداراند؛ اما کنشها و عملکرد این قهرمانان بنا به دلایلی که در صفحات بعد میآید، تفاوتهایی با دیدگاههای لوکاچ و گلدمن دارد.
گلدمن معتقد است که غیرممکن است، ارزشهای راستینی که لوکاچ و ژیرار در نظر دارند، به صورت اشخاص آگاه یا واقعیتهای عینی و آشکار در اثر ادبی حضور یابند؛ بلکه این ارزشها فقط در ذهن رماننویس و به صورت انتزاعی و در قالب مفاهیم وجود دارند و در آنجا، خصلتی اخلاقی به خود میگیرند.
با توجه به اشتراکات بنیادین این دو رمان، شاخصههای زیر را میتوان برای قهرمانان آنها، ذکر کرد: 1-5- تلاش و مبارزه علیه میانجیهای تباهگر موجود در ساختار جامعه: عرصة زندگی انسان هیچگاه از مبارزه و کشمکش و جنگ خالی نبوده است و هرگز نیز نخواهد بود.