چکیده:
خشکسالی به عنوان پدیده ای طبیعی واجتناب ناپذیر، در مناطق مختلـف اقلیمـی ، بـه ویـژه منـاطق خشک به فراوانی رخ می دهد.برای تعیـین شـدت و وسـعت خشکسـالی از شـاخص هـای خشکسـالی استفاده می شود که به طور مستقیم از داده های هواشناسی از جمله بارندگی محاسبه مـی شـوند. در نبـود داده های مذکور، فن̂Hوری سنجش از دور، ابزاری مفید در پایش خشکسالی به شمار می رود. استان یزد با قرار گرفتن در فلات مرکزی ایران و محاصره شدن به وسیله کویرها و بیابان های مرکزی ، تـاثیر زیـادیبر تشدید و وقوع خشکسالی دراین منطقه دارد. در این تحقیق بر اساس داده هـای ٢٥ ایسـتگاه سـینوپتیک استان یزد طی دوره آماری ٢٠ ساله (١٩٩٠-٢٠١٠) به محاسبه شـاخص هـای هواشناسـی SPI و RDI در سری زمانی ٣، ٦ و ١٨ ماهه و با کمک تصاویر ماهواره ای سنجنده مودیس که از سـال ٢٠٠٠ تـا ٢٠١٠ دریافت شد. به محاسبه شاخص های سنجش از دوری VCIو LST پرداختـه شـد و پـس از درون یـابی شاخص های هواشناسی به بررسی همبستگی بین آن ها پرداخته شد. نتایج نشان دهنده همبسـتگی نسـبتا پایین شاخص ها بود به تکرار محاسبه همبستگی با کمک داده های نقطه ای ایستگاه هـا پرداختـه شـد کـه نتایج نهایی حاکی از همبستگی مناسب بین شاخص هاست ، به طوری کـه SPI وVCIدر حـدود ٠/٥ تـا ٦١/٣ درصد و LST وRDI بین ٢٥/٧ تا ٨٢/١ به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده شاخص هـای سنجش از دوری جایگزین مناسبی برای شاخص های هواشناسـی در مطالعـات مربـوط بـه خشکسـالی هستند.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق بر اساس داده هـای ٢٥ ایسـتگاه سـینوپتیک استان یزد طی دوره آماری ٢٠ ساله (١٩٩٠-٢٠١٠) به محاسبه شـاخص هـای هواشناسـی SPI و RDI در سری زمانی ٣، ٦ و ١٨ ماهه و با کمک تصاویر ماهواره ای سنجنده مودیس که از سـال ٢٠٠٠ تـا ٢٠١٠ دریافت شد.
مقایســه عملکــرد شاخص های ماهواره ای VCI،DEV،NDVI و شـاخص هـای خشکسـالی EDI،SPI در پایش خشکسالی در محدوده تهران ، با کمک سنجنده AVHRR ماهواره NOAA نشـان دهنده وجود همبستگی بالای بین NDVI و SPI طی دوره سه ماهه است (٢٠٠٩) .
سپس بـه محاسـبه شـاخص گیـاهی VCI و شـاخص دمـای سطحی LST٥حاصل از تصاویر ماهواره ای سنجنده مودیس و به تهیه نقشه های مـذکورو در نهایت به بررسی همبستگی بین این شاخص های سنجش از دوری و هواشناسـی در این استان با این فرض که شاخص های هواشناسی درون یـابی شـده ، SPI و RDI دارای بالاترین ضریب همبستگی هستند وشاخص های هواشناسـی و سـنجش از دوری دارای همبستگی مناسبی اند، پرداخته شد.
et al، به محاسبه ضریب همبسـتگی بـین حالـت هـای مختلف دو شاخص خشکسالی هواشناسی SPI و RDI در سری های زمانی مختلف بـا کمک روش پیرسون پرداخته شد (جدول های ٢تا٤).
بـر اساس این ضرائب نتیجـه مـی گیـریم کـه شـاخص سـنجش از دوری VCI، جـایگزین مناسبی برای شاخص هواشناسی SPI و RDI است .
Performance Comparison Index of satellite and meteorological drought monitoring, Journal of AgricalturalMeterology, 1(1): 37-48, (in Farsi).