چکیده:
یکی از موضوعاتی که در شریعت اسلامی، بحث های مفصلی را به خود اختصاص داده است، چگونگی حل منازعات در مواردی است که هر دو طرف درگیری، مسلمان هستند. ماهیت و انگیزه درگیریهای مسلمانان ممکن است متفاوت و گوناگون باشد. آن چه نگارنده در این مطالعه به آن پرداخته است، مواردی است که گروهی از مسلمانان با حکومت اسلامی یا ساختار سیاسی مستقر اسلامی دچار چالش بوده و ماهیت و انگیزه درگیریها هم سیاسی است. این درگیریها با عنوان «بغی» و مقابله با آن، ذیل «جهاد با باغیان» مورد بررسی قرار گرفته است. فرضیه این تحقیق آن است که دکترین مقابله با بغی و راهحل هایی که برای منازعات سیاسی داخلی در اسلام پیش بینی شده است با تکیه بر برادری همه مسلمانان، مبتنی بر صلح، مدارا و موازین انسانی است. این مطالعه ضمن تبیین آموزه های شریعت اسلامی در این زمینه، با بررسی اجمالی تحولات حقوق کیفری ایران، نتیجه گرفته است که سیاست کیفری ایران در این زمینه، به شکل آشکاری با گفتمان شریعت اسلامی متفاوت بوده و در قانون مجازات اسلامی سال 1392 نیز هرچند تغییری در ادبیات قانونگذار مشاهده می گردد، اما در همگامی با سیاست کیفری اسلامی، توفیقی حاصل نشده است.
خلاصه ماشینی:
در قانون مجازات ١٣٩٢ نیز هرچنـد قانونگـذار تـلاش کرده است تا آگاهی خود را به ادبیات فقهی در زمینه منازعات سیاسـی و جرایمـی کـه علیه حکومت یا ساختار سیاسی انجام می شود (بغی ) و تفاوت آن با ادبیـات مربـوط بـه سایر جرایمی که مخل امنیت و آسایش عمومی شهروندان هستند (محاربه و افـساد فـی الارض ) نشان دهد، در عین حال ، تغییر ماهوی معنی داری در این خصوص ایجاد نشده ، و کماکان سیاست کیفری ایران از منظـر توصـیف مجرمانـه و تنظـیم پاسـخ کیفـری بـه موضوعی که در حقوق اسلامی با عنوان بغی مطرح شده ، با چالش مواجه است .
به عبارت دیگر، به این سؤال مهم پاسـخ نمـی دهد که اگر قرار است مصداق اصلی آیه محاربه ، قیام کننـدگان علیـه حکومـت باشـند پس مقررات مرتبط با بغـی کـه بـه خـصوص بـا توجـه بـه سـنت و رفتارهـای حـضرت علی (ع ) با مخالفان سیاسی در اسلام توسعه یافته است به چه کاری می آیـد؟ بـه همـین جهت ، بسیاری از علما و صاحب نظران به ایـرادات ایـن قـوانین و نادیـده گرفتـه شـدن تمایز میان بغی و محاربه و لزوم اصلاح آنها اشاره کرده اند و قانونگذار نیز با التفـات بـه اشتباه یا نقص موجود در قوانین آزمایشی مورد بحث ، تلاش کـرده ایـن موضـوع را در اصلاح قانون مجازات اسلامی حل و فصل نماید که چگونگی ایـن امـر و میـزان توفیـق قانونگذار را در مبحث بعدی بررسی می کنیم .